برونشیت چیست؟
برونشیت زمانی اتفاق می افتد که راه های هوایی منتهی به ریه ها (نای و برونش) ملتهب شده و پر از ترشحات می شود. هنگامی که بدن فرد سعی می کند از شر ترشحات خلاص شود، سرفه آزاردهنده ای بروز می کند. سرفه ها می توانند دو هفته یا بیشتر طول بکشند. برونشیت حاد معمولاً توسط یک ویروس ایجاد می شود و خود به خود از بین می رود. در حالی که برونشیت مزمن هرگز از بین نمی رود، اما می توان آن را مدیریت کرد.
سرفه علامت اصلی این بیماری است. ویروس ها شایع ترین علت برونشیت حاد هستند. دود و سایر عوامل تحریک کننده می توانند باعث ایجاد بیماری برونشیت در دو نوع حاد و مزمن شوند. برونشیت حاد معمولاً توسط یک عفونت ویروسی مانند ویروس سرماخوردگی یا ویروس آنفولانزا ایجاد می شود. برونشیت مزمن معمولاً با سیگار کشیدن مرتبط است. اکثر افراد مبتلا به برونشیت حاد با گذشت زمان و استراحت احساس بهتری خواهند داشت. برخی درمان‌ها وجود دارد که مس توانند به کاهش سرفه و سایر علائم کمک کند.
برونشیت به چند نوع تقسیم می شود؟
وقتی افراد در مورد برونشیت صحبت می کنند، معمولا منظورشان برونشیت حاد است، این نوع شامل یک وضعیت موقتی است که باعث سرفه می شود.
ین بیماری شامل دو نوع است که عبارتند از:
برونشیت حاد
برونشیت حاد معمولاً در اثر عفونت ویروسی ایجاد می شود و در عرض چند هفته خود به خود از بین می رود. اکثر مردم برای برونشیت حاد نیازی به درمان ندارند.
برونشیت مزمن
اگر در اکثر روزهای ماه به مدت سه ماه از سال سرفه همراه با ترشحات داشته باشید، برونشیت مزمن دارید. این مشکل حداقل دو سال ادامه دارد. اگر برونشیت مزمن دارید، ممکن است به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا باشید.
نشانه های این بیماری چیست؟
برای برونشیت حاد یا برونشیت مزمن، علائم و نشانه‌های این بیماری ممکن است شامل موارد متفاوتی باشد. این علائم عبارتند از :
- سرفه کردن (اصلی ترین نشانه این بیماری)
- تولید خلط که می تواند به رنگ شفاف، سفید، خاکستری متمایل به زرد یا سبز باشد.
- خستگی و بی حوصلگی
- تنگی نفس
- تب و لرز خفیف
- احساس ناراحتی در قفسه سینه
- آبریزش و گرفتگی بینی
اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا بدن درد را نیز تجربه کنید. در حالی که این علائم معمولاً در حدود یک هفته بهبود می‌یابند، ممکن است سرفه‌های آزاردهنده‌ای داشته باشید که چند هفته طول می‌کشد. برونشیت مزمن به عنوان سرفه خلط داری تعریف می‌شود که حداقل سه ماه طول بکشد و حملات مکرر حداقل برای دو سال متوالی رخ دهد. اگر برونشیت مزمن دارید، احتمالاً دوره‌هایی دارید که سرفه یا سایر علائم بیمار بدتر می‌شود.
چه عللی باعث ایجاد و بروز برونشیت می شود؟
برونشیت حاد در اکثر اوقات توسط ویروس ها که معمولا ویروس هایی هستند که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می شوند، ایجاد می شود. آنتی بیوتیک ها ویروس ها را از بین نمی برند، بنابراین این نوع دارو در اکثر موارد جهت درمان برونشیت مفید نیستند. شایع ترین علت برونشیت مزمن، کشیدن سیگار است.
آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی موجود در محیط یا محل کار نیز می تواند به این وضعیت کمک کند و باعث بروز و ظهور این بیماری در فرد شوند.
چه کسانی بیشتر به برونشیت مبتلا می شوند؟
هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود، اما اگر در معرض موارد زیر باشید احتمال ابتلای فرد به این بیماری بیشتر است. این موارد عبارتند از :
- خودتان سیگار بکشید یا در اطراف کسی هستید که به صورت مکرر سیگار می کشد.
- بیماری آسم، آلرژی ، COPD یا سایر شرایط تنفسی داشته باشید.
- رفلاکس معده و حملات مکرر سوزش سر دل شدید می تواند گلوی فرد را تحریک کند و او را مستعد ابتلا به برونشیت کند.
- اختلال خودایمنی یا بیماری دیگری دارید که باعث التهاب می شود.
- محل زندگی یا کار شما در مجاورت آلاینده های هوا (مانند دود یا مواد شیمیایی) است.
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری ریوی .
- افراد مسن
- کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
پزشک چگونه بیماری برونشیت را تشخیص می دهد ؟
می‌تواند بر اساس سابقه پزشکی و علائم (تشخیص بالینی) تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. پزشک با استفاده از گوشی پزشکی به ریه های فرد برای بررسی علائم احتقان گوش می دهد تا مطمئن شود که خوب نفس می کشید یا خیر. با این حال پزشک برای بررسی دقیق تر ممکن است آزمایشاتی برای بیمار تجویز کند. آزمایشات احتمالی عبارتند از:
گرفتن نمونه از حلق و بینی
برای بررسی ویروس های احتمالی (مانند : کووید 19 و یا آنفولانزا)
عکسبرداری از قفسه سینه
اگر سرفه بیمار برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، ممکن است برای رد کردن شرایط جدی تر، رادیوگرافی قفسه سینه تجویز شود. پزشک می تواند از دستگاه عکسبرداری برای گرفتن عکس از قلب و ریه ها استفاده کند. آنها به دنبال علائم بیماری های دیگری می گردند که می توانند علائم بیماری را در فرد ایجاد و یا تشدید کنند.
آزمایشات خون
آزمایش خلط
در این روش ممکن است پزشک از شما بخواهد که ابتدا سرفه کرده و سپس خلط خود را در لوله نمونه گیری تف کنید. در نتیجه نمونه فرد برای بررسی علائم ویروس یا باکتری مورد آزمایش قرار می گیرد.
تست های عملکرد ریوی
اگر پزشک فکر می کند که برونشیت مزمن دارید، ممکن است از دستگاهی برای آزمایش عملکرد ریه های بیمار استفاده کند.
چه زمانی باید در مورد برونشیت به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت داشتن موارد زیر در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید :
- سرفه ای که بیش از سه هفته طول بکشد.
- در صورت داشتن تب بالا
- تبی که بیش از پنج روز طول بکشد.
- سرفه ای که همراه با خون باشد.
- تنگی نفس یا خس خس سینه.
این بیماری چگونه درمان می شود؟
اغلب اوقات، برونشیت در عرض چند هفته خود به خود از بین می رود. اگر عامل بیماری فرد باکتری باشد (که کمتر محتمل است)، پزشک ممکن است برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز کند. در مقابل اگر آسم یا آلرژی دارید، یا خس خس می کنید، ممکن است پزشک یک اسپری استنشاقی را برای بیمار پیشنهاد کند. این اسپری به باز شدن راه های هوایی کمک کرده و تنفس را آسان تر می کند. برای کاهش علائم برونشیت ، می توانید :
- مقدار زیادی آب بنوشید. هشت تا 12 لیوان آب در روز به رقیق شدن ترشحات کمک کرده و سرفه کردن را آسان تر می کند.
- استراحت کافی داشته باشید.
- مسکن های بدون نسخه مصرف کنید. آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن درد را تسکین می دهد. اما از دادن آسپرین به کودکان خودداری کنید. برای درمان درد و تب می توانید از استامینوفن استفاده کنید.
- یک دوش آب گرم می تواند برای شل شدن ترشحات عالی باشد.
- استفاده از داروهای خلط آور
- یک قاشق چای خوری عسل را در شب یا به تنهایی یا در آب گرم میل کنید. این می تواند به تسکین سرفه کمک کند. توجه داشته باشید که به کودکان زیر 12 ماه عسل ندهید. در مقابل درمان برونشیت مزمن علائم را هدف قرار می دهد و شامل موارد زیر است:
- داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها، ضد التهاب ها و گشادکننده های برونش برای باز کردن راه های هوایی.
- استفاده از اکسیژن تراپی تا بتوانید بهتر نفس بکشید.
- توانبخشی ریوی : یک برنامه ورزشی که می تواند به فرد کمک کند تا راحت تر نفس بکشد.
چگونه می توان از بروز بیماری پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای کاهش خطر برونشیت این است که از ابتلا به ویروس ها و سایر علل تحریک ریه اجتناب کنید. راه های خاص برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- اگر شخصی بیمار است سعی کنید از قرار گرفتن در مجاورت او خودداری کنید.
- از قرار گرفتن در معرض دود سیگار و سایر عوامل تحریک کننده خودداری کنید.
- اگر آسم یا آلرژی دارید، از هرگونه محرک (از جمله حیوانات خانگی، گرد و غبار و گرده گل) اجتناب کنید.
- از دستگاه بُخور (سرد) در منزل استفاده شود. هوای مرطوب کمتر احتمال دارد ریه های فرد را تحریک کند.
- استراحت کافی داشته باشید.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید.
- دست های خود را مرتب با آب و صابون بشویید. اگر قادر به استفاده از آب و صابون نیستید، از ضدعفونی کننده دست حاوی الکل استفاده کنید.
- تزریق واکسن آنفولانزا به صورت سالانه.
صحت علمی مطالب موجود در این مقاله توسط آقای دکتر محمدسالار ظاهریانی جراح و متخصص چشم مورد تایید قرار گرفته است.
منابع:
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bronchitis/symptoms-causes/syc-20355566
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/3993-bronchitis
- https://www.healthdirect.gov.au/bronchitis
- https://www.webmd.com/lung/understanding-bronchitis-basics
