جراحیچشمخدمات چشم پزشکی

آب مروارید (کاتاراکت) چیست، انواع مختلف و درمان آنها

آب مروارید (کاتاراکت ) و انواع آن

آب مروارید زمانی ایجاد می شود که عدسی چشم که در حالت عادی شفاف است، کدر می شود. برای اینکه چشم شما ببیند، نور از یک عدسی شفاف عبور می کند. لنز پشت عنبیه (قسمت رنگی چشم) قرار دارد. این لنز نور را متمرکز می کند تا مغز و چشم با هم کار کنند تا اطلاعات را در یک تصویر پردازش کنند. این بیماری زمانی شروع می شود که پروتئین های موجود در چشم توده هایی را تشکیل می دهند که شفافیت طبیعی تر را کم کرده و کدورت آن را موجب می شوند. شبکیه نوری را که پس از گذر از لنز می رسد را به سیگنال الکتریکی تبدیل می کند.  

سپس این سیگنال ها اطلاعات را به عصب بینایی می فرستد و در نهایت این اطلاعات به مغز فرستاده می شود. هنگامی که آب مروارید باعث ایجاد حالت کدر و مه آلود روی عدسی می شود، چشم فرد نمی تواند نور را به همان روش متمرکز کند. این منجر به تاری دید یا علائم دیگر (مشکل در دیدن) می شود. این بیماری به تدریج گسترش پیدا می کند و در نهایت باعث ایجاد اختلال در بینایی می شود. در برخی موارد ممکن است هر دو چشم همزمان دچار این بیماری شوند ، اما به طور معمول اول یک چشم درگیر می شود و سپس بعد از گذشت مدتی چشم دیگر به این بیماری مبتلا می شود. کاتاراکت در افراد مسن شایع است. به گفته موسسه ملی چشم، بیش از نیمی از مردم در ایالات متحده تا سن 80 سالگی کاتاراکت دارند یا تحت عمل جراحی کاتاراکت قرار گرفته اند.

آب مروارید چیست و انواع آن کدامند ؟
آب مروارید چیست و انواع آن کدامند ؟

مشکلات بینایی و محل و اندازه کاتاراکت

مشکلات بینایی که در بیماران مبتلا به این بیماری رخ می دهد به محل و اندازه کاتاراکت بستگی دارد. در ابتدا نور و عینک قوی تر می تواند به فرد در مقابله با این مشکل کمک کند. اما اگر اختلال بینایی با فعالیت های معمول شخص تداخل داشته باشد، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. خوشبختانه جراحی این بیماری به طور کلی یک روش ایمن و موثر است.

علائم این بیماری چیست؟

آب مروارید معمولا به آرامی شکل می گیرد. ممکن است تا زمانی که چشم مقابل را نگیرید، ندانید که به این بیماری مبتلا هستید. نشانه های این بیماری عبارتند از :

  • دید تار، ابری یا مه آلود
  • نزدیک بینی (در افراد مسن)
  • دیدن رنگ ها به صورت محو شده
  • مشکل دید در شب به خصوص هنگام رانندگی (مثلاً تابش خیره کننده چراغ های جلو)
  • افزایش حساسیت به نور و تابش های خیره کننده
  • دوبینی در چشم آسیب دیده
  • مشکل در کار نکردن عینک یا لنزهای تماسی ( تغییرات مکرر در تجویز عینک طبی و لنزهای تماسی )
  • نیاز به نور بیشتر برای مطالعه و سایر فعالیت ها

در ابتدا، کدری در بینایی فرد ناشی از کاتاراکت ممکن است تنها قسمت کوچکی از عدسی چشم را تحت تاثیر قرار دهد و ممکن است از کاهش بینایی خود بی اطلاع باشید. همانطور که کاتاراکت بیشتر می شود، سطح بیشتری از عدسی را کدر می کند و همین عامل باعث انحراف نوری می شود که از عدسی گذر می کند.

دید تار، ابری یا مه آلود یکی از علائم بیماری کاتاراکت است.
دید تار، ابری یا مه آلود یکی از علائم بیماری کاتاراکت است.

چه عواملی باعث ایجاد این بیماری در فرد می شود؟

آب مروارید بیشتر زمانی ایجاد می شود که افزایش سن یا آسیب به بافتی که عدسی چشم را تشکیل می دهد باعث ایجاد تغییر در عدسی شود. چندین علت زمینه ای برای بروز و ظهور این بیماری وجود دارد. آنها عبارتند از :

  • برخی از اختلالات ژنتیکی ارثی که باعث سایر مشکلات سلامتی می شوند می توانند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند.
  • تولید بیش از حد اکسیدان ها، که مولکول های اکسیژن هستند که به دلیل زندگی عادی روزانه از نظر شیمیایی تغییر کرده اند.
  • سیگار کشیدن
  • گذراندن زمان زیاد در زیر نور آفتاب بدون محافظ چشم مانند: عینک آفتابی
  • استفاده طولانی مدت از استروئیدها
  • استفاده طولانی مدت از داروهای فنوتیازین مانند کلرپرومازین (Thorazine®) که برای درمان انواع بیماری ها مانند اسکیزوفرنی (روان پریشی) و اختلال دوقطبی استفاده می شود.
  • برخی بیماری ها مانند دیابت
  • جراحی قبلی چشم
  • ضربه به چشم
  • پرتو درمانی
  • نوردرمانی
گذراندن زمان زیاد در زیر نور آفتاب بدون محافظ (عینک آفتابی)
گذراندن زمان زیاد در زیر نور آفتاب بدون محافظ (عینک آفتابی)

آب مروارید (کاتاراکت) چگونه شکل می گیرد؟

آب مروارید به معنی کدر شدن عدسی چشم است. لنز در پشت قسمت رنگی چشم (عنبیه) قرار می گیرد. لنز، نوری را که از چشم شما می‌گذرد، متمرکز کرده و تصاویر واضحی را روی شبکیه ایجاد می‌کند ( غشای حساس به نور در چشم که مانند فیلم دوربین عمل می‌کند.) عدسی چشم بیشتر از آب و پروتئین تشکیل شده است. با افزایش سن، لنزهای چشم سفت تر و ضخیم‌تر می‌شوند. بیماری‌های مرتبط با افزایش سن و سایر شرایط پزشکی باعث می‌شوند که پروتئین‌ها و الیاف درون لنز شکسته شده و به هم چسبیده و لنزها را کدر کند.

با ادامه رشد این بیماری، کدر شدن آن متراکم تر می شود. کاتاراکت نور را هنگام عبور از عدسی پراکنده و مسدود می کند و از رسیدن تصویر واضح به شبکیه چشم جلوگیری می کند. در نتیجه دید بیمار تار می شود. کاتاراکت به طور کلی در هر دو چشم ایجاد می شود، اما نه همیشه و با سرعت یکسان. این بیماری در یک چشم ممکن است پیشرفته تر از چشم دیگر باشد و باعث ایجاد تفاوت در بینایی بین چشم ها شود.

این بیماری به چند نوع تقسیم می شود؟

انواع مختلف آب مروارید ( کاتاراکت )  عبارتند از :

  1. آب مروارید هسته ای یا نوکلئار
  2. 2آب مروارید قشری یا کورتیکال
  3. آب مروارید زیر کپسولی خلفی
  4. آب مروارید زیر کپسولی قدامی
  5. آب مروارید تروماتیک  
  6. آب مروارید دانه برفی در بیماران دیابتی
  7. آب مروارید پلی کروماتیک یا ( درخت کریسمس )
  8. آب مروارید مادرزادی
با افزایش سن، لنزهای چشم سفت تر و ضخیم‌تر می‌شوند.
با افزایش سن، لنزهای چشم سفت تر و ضخیم‌تر می‌شوند.

آب مروارید هسته ای یا نوکلئار  (Nuclear Sclerosis  )

آب مروارید هسته ای به کدر شدن، سفت شدن و زرد شدن ناحیه مرکزی عدسی چشم به نام هسته اشاره دارد. و در انسان بسیار شایع است. همچنین می تواند در سگ ها، گربه ها و اسب ها نیز رخ دهد. آب مروارید هسته ای بیشتر در افراد مسن ایجاد می شود که بخشی از روند پیری چشم است. اگر کدر شدن به اندازه کافی شدید باشد، به آن آب مروارید هسته ای می گویند. جراحی بهترین درمان برای فردی است که به این بیماری مبتلا شده باشد. جراحی به منظور برداشتن عدسی تیره و جایگزینی آن با عدسی مصنوعی به کار می رود.

آب مروارید هسته ای چه علائمی دارد؟

این بیماری مرتبط با افزایش سن تمرکز عدسی را برای دید نزدیک تغییر می دهد. تاری دید نزدیک ناشی از افزایش سن را پیرچشمی نیز می‌گویند. دید نزدیک برای کارهایی مانند خواندن، کار با کامپیوتر یا بافتنی استفاده می شود. مشکل نزدیک بینی را می توان به راحتی با یک عینک مطالعه اصلاح کرد. آب مروارید هسته ای دید از راه دور را بیشتر از دید نزدیک تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از اثرات کاتاراکت این است که می تواند رانندگی را دشوارتر کند. اگر آب مروارید هسته ای دارید، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:

  • مشکل در دیدن تابلوهای راهنمایی و رانندگی در کنار خیابان، اتومبیل، جاده و عابران پیاده در حین رانندگی
  • تار به نظر رسیدن اجسام
  • دیدن رنگ ها به صورت محو
  • مشکل در دیدن اشیا در نور روشن
  • گاهی اوقات ممکن است دوبینی داشته باشید.
آب مروارید هسته ای به کدر شدن، سفت شدن و زرد شدن ناحیه مرکزی عدسی چشم به نام هسته اشاره دارد.
آب مروارید هسته ای به کدر شدن، سفت شدن و زرد شدن ناحیه مرکزی عدسی چشم به نام هسته اشاره دارد.
چه چیزی باعث ایجاد این مشکل می شود؟

عدسی چشم از پروتئین شفافی به نام کریستالین ساخته شده است. این پروتئین ها به صورت لایه ای مرتب شده اند و به نور اجازه عبور می دهند. افزایش سن و قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش باعث می شود که پروتئین های کریستالی در لنز به هم بچسبند. عادات بد سبک زندگی باعث تسریع این روند می شود. وقتی این اتفاق می افتد، لنز شفافیت خود را از دست می دهد و زرد می شود. تحقیقات نشان داده است که پروتئین‌های عدسی به حالت اول بر نمی‌گردند و تجزیه نمی‌شوند.

آنها در عدسی باقی می مانند و این همان چیزی است که باعث تغییرات مرتبط با افزایش سن در خواص عدسی و در نهایت باعث ایجاد کاتاراکت می شود. با گذشت زمان، عدسی از زرد به قهوه ای تغییر می کند و به سخت شدن ادامه می دهد و کیفیت بینایی کاهش می یابد. در نتیجه دید شخص تار می شود زیرا نور دیگر نمی تواند روی شبکیه متمرکز شود. پراکندگی نور باعث تابش خیره کننده، هاله و مشکل دید در شب می شود.

کاتاراکت مرتبط با افزایش سن تمرکز عدسی را برای دید نزدیک تغییر می دهد.
کاتاراکت مرتبط با افزایش سن تمرکز عدسی را برای دید نزدیک تغییر می دهد.
چگونه آب مروارید هسته ای توسط چشم پزشک تشخیص داده می شود؟

چشم پزشک می تواند با معاینه دقیق چشم، آب مروارید هسته ای را تشخیص دهد. کدر شدن و زرد شدن هسته ممکن است در طول معاینه معمول چشم شناسایی شود. به همین دلیل مهم است که چشمان خود را سالیانه معاینه کنید، حتی اگر مشکلی در بینایی خود نداشته باشید. چندین آزمایش که برای تشخیص این نوع از کاتاراکت به کار می روند عبارتند از :

  • تست حدت بینایی: همچنین به عنوان “تست خواندن” شناخته می شود، این آزمایش از بیمار می خواهد که مجموعه ای از حروف را در اندازه های مختلف از فاصله ثابت بخواند.
  • معاینه شبکیه: در این معاینه، پزشک قطره هایی را در چشم می ریزد تا مردمک ها باز شوند (گشاد شوند). این امکان دیدن از طریق عدسی و داخل چشم، از جمله شبکیه حساس به نور در پشت چشم را فراهم می کند.
  • معاینه با اسلیت لامپ: در این معاینه، پزشک یک پرتو نازک نور را به چشم می تاباند تا امکان بررسی دقیق عدسی، قسمت سفید چشم، قرنیه و سایر ساختارهای چشم را فراهم کند.
آب مروارید هسته ای چگونه درمان می شود؟

درمان آب مروارید هسته ای جراحی است. این یکی از رایج ترین جراحی هایی است که توسط چشم پزشکان در سراسر جهان انجام می شود و خطر کمی دارد. جراح عدسی طبیعی کدر را برمی دارد و آن را با یک لنز مصنوعی شفاف به نام لنز داخل چشمی (IOL) تعویض می کند. عمل جراحی معمولاً حدود 15 دقیقه طول می کشد. سپس چند ساعت بعد از عمل می توانید به خانه بازگردید. عوارض جدی جراحی آب مروارید غیر معمول است.

در برخی موارد عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • عفونت
  • تورم داخل چشم
  • قرارگیری نامناسب لنز مصنوعی در حین جراحی
  • جدا شدن شبکیه از پشت چشم

در برخی افراد، قسمتی از بافت چشم که عدسی جدید را در جای خود نگه می‌دارد (کپسول خلفی) می‌تواند کدورت ایجاد کند و مجدداً بینایی فرد را مختل کند. چشم پزشک می‌تواند این مشکل را با استفاده از لیزر برای از بین بردن کدورت تصحیح کند. این کار باعث می شود تا نور بدون مانع از لنز جدید عبور کند.

معاینه چشم با اسلیت لامپ
معاینه چشم با اسلیت لامپ

کاتاراکت قشری یا کورتیکال (Cortical Cartaract)

آب مروارید قشری نوعی کدورت در لایه بیرونی یا قشر عدسی طبیعی چشم است که با گذشت زمان به سمت مرکز  چشم حرکت می‌کند. این نوع در لبه های عدسی (قشر ) رخ می دهد، از این رو آب مروارید قشری نامیده می شود. با بدتر شدن وضعیت کاتاراکت قشری، نور وارد شده به چشم پراکنده می شود و باعث ایجاد دید مبهم می شود. این بیماری در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بیشتر شایع است. بروز آن در افراد بین 43 تا 86 سال حدود 1 در 10 است. این یک بیماری شایع مرتبط با افزایش سن است.

چه علائمی دارد؟

در ابتدا، مانند بسیاری از انواع آب مروارید، علائم آب مروارید قشری خفیف است. فردی که مبتلا به آب مروارید قشری است متوجه یک ناحیه تار یا ابری در امتداد مرز بیرونی بینایی خود می شود. ممکن است در ابتدا به سختی قابل توجه باشد و باعث ناراحتی زیادی نشود. اما با گذشت زمان این پره های تار بیشتر به سمت مرکز دید فرد نفوذ می کند و دید واضح و تمرکز را به خصوص در شب سخت تر می کند. علائم عبارتند از:

  • تاری دید در سراسر میدان دید
  • مشکل دید در شرایط نور کم، به خصوص هنگام رانندگی در شب.
  • حساسیت به نور شدید و تابش خیره کننده
  • مشکل در تشخیص رنگ های مشابه
  • مشکل در قضاوت در مورد فاصله قرار گرفتن یک شی
  • دوبینی احتمالی در چشم آسیب دیده یا دوبینی تک چشمی
این بیماری در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بیشتر شایع است.
این بیماری در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بیشتر شایع است.
علل ایجاد کاتاراکت قشری یا کورتیکال

پیر چشمی علت اصلی آب مروارید قشری است. با افزایش سن، لنزهای چشم ما ضعیف تر، انعطاف پذیرتر و ضخیم تر می شوند. این احتمال کدر شدن لنزهای ما را افزایش می دهد. این کدر شدن افزایش مقدار نور از طریق عدسی ما به شبکیه را محدود می کند و در نتیجه باعث تاری دید می شود. سابقه ژنتیکی برخی از افراد را با افزایش سن بیشتر مستعد ابتلا به آب مروارید قشری می کند. آب مروارید قشری معمولاً هر دو چشم را به طور همزمان درگیر می کند، اما غیرمعمول نیست که یک چشم نسبت به دیگری علائم شدیدتری داشته باشد.

چگونه درمان می شود؟

در حالی که جراحی اغلب برای درمان کاتاراکت انتخاب می شود، مراحل اولیه این اختلال را می توان با عینک های طبی مدیریت کرد. گرفتن عینک با عدسی قوی تر به بهبود دید برای مدتی کمک می کند. در حالی که چندین روش برای رفع موقت این بیماری وجود دارد ولی با این حال، نمی توان جراحی را برای مدت طولانی به تعویق انداخت. در جراحی  لنز کدر با یک لنز مصنوعی جایگزین می شود تا دید واضح تر شود.

این روش معمولاً 15 تا 20 دقیقه طول می کشد و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به آب مروارید قشری مبتلا شده اید، معاینات چشم را به تعویق نیندازید.

هنگام خروج از منزل از عینک آفتاب استفاده کنید.
هنگام خروج از منزل از عینک آفتاب استفاده کنید.
برای جلوگیری از این مشکل چه کاری می توان انجام داد؟

چشم پزشک می تواند به بیمار در مدیریت شرایط مرتبط با آب مروارید قشری مانند دیابت و فشار خون کمک کند. برخی از اقدامات اضافی که می توانید برای کاهش شانس ابتلا به این بیماری انجام دهید عبارتند از:

  • مصرف ویتامین C را با رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات افزایش دهید.
  • از رژیم غذایی غنی از کاروتنوئیدها (غذاهایی مانند گوجه فرنگی، هویج، فلفل و اسفناج) استفاده کنید.
  • مصرف الکل را کاهش دهید.
  • قرار گرفتن در معرض اشعه UV را به حداقل برسانید.
  • وزن خود را در حالت متعادل و سالم نگهدارید.
  • سیگار را کنار بگذارید.

آب مروارید زیر کپسولی خلفی

کاتاراکت زیر کپسولی خلفی نوعی کاتاراکت است که در آن کدورت در قسمت خلفی یا پشتی عدسی کریستالی وجود دارد. این نوع از بیماری می تواند به تنهایی یا در ترکیب با انواع دیگر آب مرواریدها نیز رخ دهد. اما بروز اولیه آن به خودی خود کمتر است. این نوع به دلیل موقعیت مرکزی که محور بینایی را درگیر می کند می تواند باعث کاهش چشمگیر بینایی شود.

آب مروارید زیر کپسولی خلفی
آب مروارید زیر کپسولی خلفی
چه علائمی دارد؟

در تمام انواع مختلف کاتاراکت این نوع، سریعترین پیشرفت را دارد. بنابراین، مهم است که در برابر هر نشانه ای که بروز می کند هشیار باشید. برخی از علائم این نوع بیماری عبارتند از :

  • تاری دید
  • تابش خیره کننده و دید هاله مانند، به ویژه هنگامی که در معرض نورهای روشن قرار می گیرند.
  • نقص در دید نزدیک
  • در برخی موارد دوبینی یا چندبینی
  • کاهش حساسیت کنتراست
این نوع از کاتاراکت می تواند باعث کاهش چشمگیر بینایی شود.
این نوع از کاتاراکت می تواند باعث کاهش چشمگیر بینایی شود.
چه عواملی باعث بروز کاتاراکت زیر کپسولی خلفی می شود؟

قبل از شروع هر گونه درمانی، دانستن علل مختلف این بیماری ضروری است. این نه تنها به درمان موثر و بهبودی کمک می کند، بلکه به شما امکان می دهد تا بدانید که چگونه از بروز چنین مشکلی در آینده جلوگیری کنید. در زیر به برخی از علل آن اشاره شده است، این موارد عبارتند از :

  • بالا رفتن سن ( سالخوردگی )
  • استفاده از داروهای استروئیدی برای مدت طولانی
  • ترومای بلانت
  • التهاب داخل چشم
  • دیابت کنترل نشده
  • اختلالات پوستی، مانند درماتیت آتوپیک
شیوه تشخیص

تشخیص این بیماری با معاینه لامپ اسلیت بهتر انجام می شود.

چگونه درمان می شود؟

اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود استفاده از عینک می تواند کمک کننده باشد اما با این حال، جراحی اصلی ترین درمان برای بیماران مبتلا به این نوع آب مرواریداست. برای این بیماران می توان از جراحی فیکوامولسیفیکاسیون استفاده کرد که در آن از پروب اولتراسونیک برای شکستن کاتاراکت و مکیدن مواد عدسی از چشم از طریق یک برش کوچک (3-2 میلی متر) استفاده می شود و یک لنز داخل چشمی تاشو (IOL) در داخل چشم کاشته می شود.

جراحی اصلی ترین درمان برای بیماران مبتلا به آب مروارید زیر کپسولی خلفی ( PSCC ) است.
جراحی اصلی ترین درمان برای بیماران مبتلا به آب مروارید زیر کپسولی خلفی ( PSCC ) است.

آب مروارید زیر کپسولی قدامی (Anterior Subcapsular)

آب مروارید زیر کپسولی قدامی (ASC) پس از نکروزه شدن سلول های اپیتلیال عدسی قدامی به دلایل مختلف از جمله عنبیه، کراتیت، التهاب همراه با درماتیت آتوپیک، تابش اشعه، یا سوختگی الکتریکی ایجاد می شود. کدورت عدسی به دلیل مهاجرت سلول های اپیتلیال مجاور به ناحیه آسیب دیده و تبدیل بعدی این سلول ها به پلاکی از لایه های متعدد میوفیبروبلاست است. خلفی ترین لایه این سلول ها که شامل سلول های اپیتلیال هستند باقی می مانند و یک کپسول عدسی جدید تولید می کنند.

با گذشت زمان، میوفیبروبلاست ها برطرف می شوند و ظاهری چروکیده بر روی کپسول عدسی باقی می گذارند. آب مروارید مضاعف زمانی اتفاق می افتد که کاتاراکت قشری در همان ناحیه که آب مروارید زیر کپسولی قدامی ASC اتفاق افتاده ایجاد شود. این نوع آب مروارید معمولا به تنهایی اثری روی حدت بینایی ندارد.

تفاوت آب مروارید زیر کپسولی قدامی و آب مروارید زیر کپسولی خلفی در هر دو عدسی.
تفاوت آب مروارید زیر کپسولی قدامی و آب مروارید زیر کپسولی خلفی در هر دو عدسی.

آب مروارید تروماتیک  (Traumatic cataract)

آب مروارید تروماتیک شامل تیرگی عدسی چشم است که ممکن است پس از ترومای چشمی و ضربه به چشم رخ دهد، ضربه می تواند فیبرهای عدسی را مختل کند و به آنها آسیب برساند. بیشتر آب مرواریدهای تروماتیک منجر به تورم عدسی چشم می شود، اما نوع و سیر بالینی آن به ضربه و یکپارچگی کیسه کپسولی بستگی دارد. آب مروارید تروماتیک ممکن است به دلیل یک ترومای بلانت رخ دهد. کپسول لنز آسیب زیادی نمی بیند، اما در طی یک دوره زمانی به تدریج مات می شود.این نوع می‌تواند بلافاصله پس از ضربه یا صدمات  یا پس از گذشت سال‌ها رخ دهد.

علائم آب مروارید تروماتیک شامل :

  • ناراحتی و درد
  •  قرمز شدن چشم
  •  ورم قرنیه
  • تاری دید
آب مروارید تروماتیک می‌تواند بلافاصله پس از ضربه یا صدمات یا پس از گذشت سال‌ها رخ دهد.
آب مروارید تروماتیک می‌تواند بلافاصله پس از ضربه یا صدمات یا پس از گذشت سال‌ها رخ دهد.

آب مروارید تروماتیک به چند دسته تقسیم می شود؟

ترومای بلانت (غیر نافذ)

این ضربه زمانی اتفاق می افتد که جسمی با نیرویی به چشم یا صورت برخورد کند، اما به چشم نفوذ نکند و باعث ایجاد بریدگی در چشم نشود. برخی از نمونه‌های ترومای بلانت عبارتند از مشت زدن به چشم، ضربه زدن با توپ به چشم و غیره. آسیب به عدسی در برابر ضربه شدید به چشم می‌تواند منجر به کاتاراکت فوری یا آب مروارید تاخیری شود.

ترومای ناشی از ضربه

ترمای ناشی از ضربه زمانی اتفاق می افتد که یک جسم نوک تیز مانند یک تکه شیشه، مداد یا ناخن به چشم نفوذ کرده و به آن برخورد کند. اگر جسم از طریق قرنیه به عدسی برسد، تقریباً در همان لحظه یک آب مروارید تروماتیک قابل انتظار است. پارگی کامل و آسیب دیدن لنز نیز امکان پذیر است. ممکن است منجر به آب مروارید جزئی یا کامل و نابینایی شود.

ترومای شیمیایی

این نوع تروما به نفوذ یک ماده شیمیایی به چشم اطلاق می شود. که در نتیجه این مواد شیمیایی ترکیب کلی الیاف عدسی تغییر می کند و منجر به ایجاد آب مروارید تروماتیک می شود.

ترمای بلانت (غیر نافذ) زمانی اتفاق می افتد که جسمی با نیرویی به چشم یا صورت برخورد کند.
ترمای بلانت (غیر نافذ) زمانی اتفاق می افتد که جسمی با نیرویی به چشم یا صورت برخورد کند.
کاتاراکت تروماتیک چگونه درمان می شود؟

آب مروارید تروماتیک مانند هر کاتاراکت دیگری درمان می شود. اگر ضربه وارد شده به چشم نزدیک به مرکز بینایی باشد، قطره های چشمی برای بزرگ کردن مردمک ممکن است به بهبود بینایی کمک کند. گاهی اوقات یک کاتاراکت خفیف ضربه ای به خودی خود بهبود می یابد، به خصوص در کودکان. اگر نیاز به جراحی وجود داشته باشد ، عدسی کدر با جراحی برداشته شده و آن را با یک لنز مصنوعی شفاف جایگزین می کنند. معمولاً همزمان با برداشتن آب مروارید، یک لنز مصنوعی جدید کاشته می شود.

با این حال، اگر آسیب چشمی گسترده باشد، جراح ممکن است قبل از کاشت عدسی مصنوعی صبر کند تا چشم بهبود یابد. همچنین گذشت زمان می‌تواند تعیین قدرت فوکوس صحیح لنز جدید را آسان‌تر کند. اگر آسیب های چشمی دیگری وجود داشته باشد که همزمان قابل درمان باشد، متخصص چشم آن ها را نیز ترمیم می کند.

آب مروارید دیابتی

دیابت وضعیتی است که در آن بدن شما انسولین کافی تولید نمی کند یا از انسولین به درستی استفاده نمی کند. انسولین هورمونی است که اجازه می دهد قند وارد سلول های بدن شود. اگر بدن با انسولین مشکل داشته باشد، گلوکز می تواند در جریان خون انباشته شود و در نتیجه قند خون افزایش یابد. قند خون بالای کنترل نشده می تواند باعث طیف وسیعی از عوارض سلامتی از جمله آسیب عصبی و بیماری های قلبی عروقی شود.

اما اینها تنها عوارض دیابت نیستند. همچنین خطر ابتلا به کاتاراکت دیابتی را افزایش می دهد. برخی افراد که دچار آب مروارید دیابتی هستند دید خود را به صورت نگاه کردن از یک پنجره مه آلود توصیف می کنند.

قند خون بالای کنترل نشده می تواند باعث طیف وسیعی بیماری ها از جمله آسیب عصبی و بیماری های قلبی عروقی شود.
قند خون بالای کنترل نشده می تواند باعث طیف وسیعی بیماری ها از جمله آسیب عصبی و بیماری های قلبی عروقی شود.
آب مروارید دیابتی چگونه ایجاد می شود؟

برای درک ارتباط بین دیابت و کاتاراکت ، مهم است که بدانید قند خون بالا چگونه بر بدن تأثیر می گذارد. اگر قند خون بالا کنترل نشود، به آرامی به عروق خونی در سراسر بدن آسیب می رساند. این شامل رگ های خونی کوچک در چشم نیز می شود. هنگامی که دیابت بر این رگ های خونی کوچک موجود در چشم تأثیر می گذارد، خطر آب مروارید دیابتی و سایر بیماری های چشمی وجود دارد. این نوع کاتاراکت نتیجه سطح بالای قند در زلالیه است. زلالیه فضای بین کره چشم و عدسی قرنیه است که مواد مغذی و اکسیژن را به عدسی می رساند. هنگامی که قند خون افزایش می یابد، عدسی متورم می شود و در نتیجه دید تار ایجاد می شود.

علائم و نشانه های آن عبارتند از:

اگرچه دید تار یکی از علائم رایج است، اما با این حال ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کنید. این علائم شامل:

  • حساسیت به نور
  • تغییر در نحوه دیدن رنگ ها
  • کاهش دید در شب
  • دید هاله ای
  • ناتوانی در خواندن در اتاق های کم نور
  • تغییرات مکرر در نسخه عینک

در صورت مشاهده هر یک از این تغییرات چشمی، به خصوص اگر دیابت دارید، مهم است که به چشم پزشک خود مراجعه کنید. این علائم می تواند نشانه ای از آب مروارید ناشی از دیابت یا سایر بیماری های چشمی مانند گلوکوم یا رتینوپاتی دیابتی باشد.

آب مروارید دیابتی
آب مروارید دیابتی
چگونه درمان می شود؟

آب مروارید دیابتی با جراحی درمان می شود. این روش جراحی به صورت کوتاه و سرپایی انجام می شود و شامل برداشتن و جایگزینی لنز آسیب دیده با یک لنز مصنوعی سالم است. اگر در فرد خفیف باشد، ممکن است در این زمان نیازی به جراحی نداشته باشد. گاهی اوقات، تنظیم نسخه عینک می تواند به طور موقت تاری را بهبود بخشد.

اما اگر آب مروارید دیابتی بدتر شود، تاری دید می تواند بر کیفیت زندگی شخص تأثیر بگذارد و انجام کارهای معمولی مانند رانندگی، مطالعه و بالا رفتن از پله ها را می تواند دشوار کند که در این صورت جراحی توسط چشم پزشک توصیه می شود. هدف از این نوع جراحی بازگرداندن دید واضح است.

آب مروارید پلی کروماتیک (درخت کریسمس یا چند رنگ)

سن یکی از بارزترین عوامل خطر برای بروز آب مروارید پلی کروماتیک است. بسیاری از مطالعات موردی برای این بیماری، بیماران 60 تا 70 ساله را نشان می دهند. یکی از دلایل ذکر شده برای آب مروارید پلی کروماتیک دیستروفی میوتونیک (DM) است. دیستروفی میوتونیک نوعی دیستروفی عضلانی است که بر عضلات بدن تأثیر می گذارد. همچنین می تواند اندام های خاصی را تحت تاثیر قرار دهد.

دیستروفی میوتونیک نام خود را از اصطلاح پزشکی “میتونیا” یا ناتوانی در شل کردن عضلات گرفته است. دیستروفی عضلانی یک بیماری دژنراتیو است که با گذشت زمان بدتر می شود. با پیشرفت اختلال، ماهیچه ها ضعیف و منقبض می شوند.

آب مروارید پلی کروماتیک یا درخت کریسمس
آب مروارید پلی کروماتیک یا درخت کریسمس

دیستروفی میوتونیک تأثیر قابل توجهی بر سلامت چشم دارد: این بیماری می تواند باعث شروع زودهنگام کاتاراکت شود. در حالی که دیستروفی میوتونیک می تواند منجر به آب مروارید پلی کروماتیک در برخی از بیماران شود، با این حال به نظر می رسد اکثر موارد آب مروارید پلی کروماتیک هیچ دلیل خاصی ندارند. آب مروارید پلی کروماتیک بیشتر مربوط به تجزیه سریع پروتئین های دناتوره شده ناشی از افزایش سطح کلسیم در عدسی است. پپتیدها و آمینو اسیدها در عدسی تجمع می یابند و سیستئین تا حدی متمرکز می شود که در آن تبلور رخ می دهد.

کاتاراکت پلی کروماتیک و گذشت زمان

اگرچه آب مروارید پلی کروماتیک اغلب از نظر بینایی مشکلی ایجاد نمی کند، اما با گذشت زمان می توانند پیشرفت کرده و بینایی را مختل نماید. رنگ های خاص آب مروارید پلی کروماتیک ( درخت کریسمس) به زاویه منبع نور بستگی دارد. برخی از رنگ هایی که ممکن است در آب مروارید پلی کروماتیک یا درخت کریسمس متوجه شوید عبارتند از:

  • سبز
  • قرمز
  • زرد طلایی
  • نارنجی
  • قهوه ای
  • آبی

لکه های چند رنگی که این نوع کاتاراکت را تشکیل می دهند نیز شکل مشخصی دارند. این شکل شبیه سوزن هایی است که روی انواع درخت کریسمس رشد می کنند.

درمان آب مروارید پلی کروماتیک چگونه صورت می گیرد؟

آب مروارید پلی کروماتیک را می توان مانند هر آب مروارید دیگری با استفاده از جراحی درمان کرد. رایج ترین تکنیک های مورد استفاده برای درمان این بیماری عبارتند از:

جراحی به صورت رایج

در این روش جراحی از تکنیک ها و ابزارهای دستی برای برداشتن عدسی آب مروارید استفاده می شود. ابتدا از یک میکرو تیغه برای ایجاد برش در قرنیه استفاده می شود. سپس یک پروب به شکل قلم در محل برش قرار داده می شود تا آب مروارید با استفاده از امواج اولتراسونیک تجزیه شود. سپس لنز با یک دستگاه مکنده با استفاده از فناوری اولتراسوند برداشته شده و لنز جدید جایگزین می شود. در صورتی که حذف کاتاراکت با لیزر امکان پذیر نباشد، می توان جراحی سنتی را در نظر گرفت.

لازم به ذکر است در گذشته به جای استفاده از انرژی امواج فرا صوت، با ایجاد برش بزرگ در قرنیه، کل لنزی که دچار آب مروارید شده بود به یکباره از چشم خارج می گردید که نیاز به استفاده از بخیه برای بستن این برش بود. در برخی موارد ، می توان قسمتی از عمل رایج را با استفاده از لیزر فمتوسکند انجام داد.

تغییر در نحوه دیدن رنگ ها
تغییر در نحوه دیدن رنگ ها

آب مروارید مادرزادی (Congenital Cataracts)

آب مروارید مادرزادی کدر شدن عدسی طبیعی چشم است که در یکسال اول زندگی ایجاد می شود. بسته به تراکم و محل کدورت، ممکن است لازم باشد آب مروارید مادرزادی با جراحی در زمانی که کودک هنوز نوزاد است برداشته شود تا بتواند بینایی طبیعی را توسعه دهد و از تنبلی چشم و مشکلات بعدی جلوگیری کند. با این حال، برخی از آب مرواریدهای مادرزادی، تنها بخش کوچکی از عدسی چشم را تحت تأثیر قرار می دهند و به اندازه کافی با بینایی تداخل نمی کنند که نیاز به جراحی داشته باشد.

آب مروارید مادرزادی و علل بروز آن
آب مروارید مادرزادی و علل بروز آن
چه عللی در ایجاد آب مروارید مادرزادی نقش دارد؟

آب مروارید مادرزادی می تواند در نوزادان به دلایل زیادی رخ دهد، از جمله وراثت، عفونت، مشکلات متابولیک، دیابت، ضربه، التهاب یا واکنش های دارویی. به عنوان مثال، آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین که برای درمان عفونت‌ها در زنان باردار استفاده می‌شوند، نشان داده‌اند که باعث ایجاد آب مروارید مادرزادی در نوزادان تازه متولد شده می‌شوند.

آب مروارید مادرزادی همچنین می تواند زمانی رخ دهد که در دوران بارداری، مادر دچار عفونت هایی مانند سرخک یا سرخجه (شایع ترین علت)، آبله مرغان، سیتومگالوویروس، هرپس سیمپلکس، هرپس زوستر، فلج اطفال، آنفولانزا، ویروس اپشتین بار، سیفلیس و توکسوپلاسموز شود. به دلایل مشابه، نوزادان و کودکان بزرگتر نیز می توانند به کاتاراکت مبتلا شوند که به آب مروارید کودکان معروف است. با این حال، ترومای مرتبط با حوادثی مانند ضربه به چشم، علت اصلی در 40 درصد موارد کاتاراکت در کودکان بزرگتر است.

انواع مختلف آب مروارید مادرزادی عبارتند از
  • آب مروارید قطبی قدامی: این نوع از آب مروارید مادرزادی به خوبی مشخص است و در قسمت جلویی عدسی چشم قرار دارد. این نوع معمولا به صورت ارثی منتقل می شود. بسیاری از آب مرواریدهای قطبی قدامی کوچک هستند و نیازی به مداخله جراحی ندارند.
  • آب مروارید قطبی خلفی: این نوع نیز شامل کدورت های مشخصی هستند، اما در قسمت پشتی عدسی چشم ظاهر می شوند.
  • آب مروارید هسته ای: آب مروارید مادرزادی از نوع لایه ای در فیبرهای قسمت مرکزی عدسی ظاهر می شود و شکل بسیار شایع آب مروارید مادرزادی است.
  • آب مروارید سرولین: این نوع  معمولاً در هر دو چشم نوزادان دیده می شود و با نقاط کوچک و آبی رنگ در عدسی مشخص می شود. به طور معمول، این نوع کاتاراکت مشکلات بینایی ایجاد نمی کند. به نظر می رسد آب مروارید سرولین بیشتر به صورت ارثی منتقل می شود.
آب مروارید مادرزادی می تواند در نوزادان به دلایل زیادی رخ دهد.
آب مروارید مادرزادی می تواند در نوزادان به دلایل زیادی رخ دهد.
آب مروارید مادرزادی چگونه درمان می شود؟

درمان آب مروارید مادرزادی بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. اکثر نوزادان و کودکان مبتلا به کاتاراکت برای برداشتن آن نیاز به جراحی دارند. در بیشتر موارد، آب مروارید مادرزادی باید هر چه زودتر حذف شود، حتی در هفته های اول زندگی نوزاد. نوزادانی که تحت عمل جراحی قرار می گیرند معمولاً درد یا ناراحتی بسیار کمی را تجربه می کنند. روش جراحی برای برداشتن آب مروارید مادرزادی در نوزاد یا کودک خردسال تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. از آنجایی که چشمان نوزادان بسیار کوچکتر از چشمان بزرگسالان است، جراحی شامل استفاده از ابزارهای جراحی تخصصی و تکنیک های خاص است.

صحت علمی مطالب موجود در این مقاله توسط آقای دکتر سید محمد سالار ظاهریانی جراح و متخصص چشم تایید شده است.


منابع:

  • https://www.healthline.com/health/cataract#causes
  • https://www.webmd.com/eye-health/cataracts/what-are-cataracts
  • https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-are-cataracts
  • https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/8589-cataracts
  • https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cataracts/symptoms-causes/syc-20353790
  • https://www.healthline.com/health/nuclear-sclerosis#diagnosisstrong
  • https://www.allaboutvision.com/conditions/cataracts/faq-nuclear-cataracts/
  • https://www.dragarwal.com/diseases-conditions/cataract/cortical-cataract/
  • https://shopfocuslabs.com/what-are-cortical-cataracts/
  • https://www.allaboutvision.com/conditions/cataracts/faq-cortical-cataract/
  • https://www.dragarwal.com/diseases-conditions/cataract/posterior-subcapsular-cataract/
  • https://www.dragarwal.com/diseases-conditions/cataract/traumatic-cataract/#:~:text=Traumatic%20cataract%20is%20clouding%20of,integrity%20of%20the%20capsular%20bag.
  • https://www.allaboutvision.com/conditions/cataracts/faq-traumatic-cataract/
  • https://www.healthline.com/health/diabetes/diabetes-cataract#takeaway
  • https://www.healthline.com/health/diabetes/diabetes-cataract#surgery-and-recovery
  • https://www.aao.org/eyenet/article/christmas-tree-cataract
  • https://www.allaboutvision.com/conditions/cataracts/christmas-tree-cataracts/
  • https://www.allaboutvision.com/conditions/congenital-cataracts.htm
  • https://www.webmd.com/eye-health/cataracts/cataracts-in-babies-and-children
  • https://www.verywellhealth.com/congenital-cataracts-vision-loss-babies-children-4173482

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا