گلوکوم یا آب سیاه چیست و انواع آن
گلوکوم گروهی از بیماری ها است که در آن عصب بینایی آسیب می بیند. این آسیب اغلب در اثر فشار غیر طبیعی زیاد در چشم فرد ایجاد می شود. این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد اما بیشتر در بزرگسالان مسن دیده می شود. بسیاری از اشکال آن علائم هشدار دهنده ای ندارند. اثر آن چنان تدریجی است که ممکن است تا زمانی که شرایط در مرحله پیشرفته نباشد ، تغییری را متوجه نشوید. از آنجا که از دست دادن بینایی ناشی از آب سیاه غیرقابل برگشت است ، پس انجام معاینات منظم چشم که شامل اندازه گیری فشار چشم می شود بسیار مهم و حیاتی است. بنابراین اگر تشخیص در مراحل اولیه صورت گیرد این بیماری به طور مناسب درمان می شود. اگر بیماری به موقع تشخیص داده شود ، می توان روند این بیماری را کند یا از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
علت بوجود آمدن این مشکل چیست؟
مایع داخل چشم که زلالیه نامیده می شود، معمولاً از طریق یک کانال مشبک از چشم خارج می شود. این فرآیند فشار را در چشم ثابت نگه می دارد. اما اگر زاویه زهکشی به درستی کار نکند، باعث جمع شدن مایع در چشم می شود. درنتیجه فشار داخل چشم افزایش می یابد و سپس به عصب بینایی آسیب می رساند. اگر این کانال مسدود شود یا چشم مایع بیش از حد تولید کند، مایع در چشم تجمع می یابد.
عصب بینایی از بیش از یک میلیون رشته عصبی ریز ساخته شده است. این مانند یک کابل برق است که از سیم های کوچک زیادی تشکیل شده است. با مرگ این رشته های عصبی، نقاط کور در بینایی ایجاد می شود. ممکن است تا زمانی که بیشتر فیبرهای عصبی بینایی بیمار از بین نرود، متوجه این نقاط کور نشود. علاوه بر مطالب ذکر شده در بالا علل دیگری که ممکن است باعث ایجاد این بیماری شود عبارتند از :
- آسیب شدید به چشم
- عفونت شدید چشم
- انسداد عروق خونی داخل چشم و شرایط التهابی
- هر چند این مورد نادر است اما گاهی اوقات جراحی چشم برای اصلاح یک بیماری دیگر می تواند آب سیاه را ایجاد کند. این بیماری معمولاً هر دو چشم را درگیر میکند، اما ممکن است در یکی بدتر از دیگری باشد.
چه کسانی ممکن است به گلوکوم مبتلا شوند؟
گلوکوم می تواند افراد از هر نژاد و جنسیتی را تحت تاثیر قرار دهد. اما خطر ابتلا به آن با افزایش سن افزایش می یابد. آمریکایی های آفریقایی تبار و لاتین تبارها بسیار بیشتر از سایر نژادها در معرض ابتلا به این بیماری هستند. جمعیت های آسیایی و اسکیموها نیز بیشتر مستعد ابتلا به نوع خاصی از آب سیاه هستند که به نام گلوکوم زاویه بسته شناخته می شود. افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری می باشند. سایر عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه خانوادگی
- دوربینی (برای آب سیاه از نوع زاویه بسته).
- فشار خون بالا
- استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها.
- نزدیک بینی (برای آب سیاه از نوع زاویه باز).
- آسیب به چشم یا جراحی های چشمی.
بیماری گلوکوم چگونه توسط پزشک تشخیص داده می شود ؟
معاینه منظم چشم برای ابتلا به این بیماری یا سایر مشکلات چشمی مهم است. زیرا ممکن است به این بیماری مبتلا شده باشید ولی متوجه آن نشوید. معاینه چشم می تواند سلامت بینایی و کاهش بینایی را ارزیابی کند. برای بررسی این بیماری، چشم پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را انجام دهد:
- معاینه عصب بینایی
- معاینه زاویه چشم (گونیوسکوپی )
- عکسبرداری از عصب بینایی (OCT) و بررسی تغییرات ایجاد شده در آن
- اندازه گیری فشار چشم (تونومتری)
- اندازه گیری ضخامت قرنیه
- تست میدان بینایی برای بررسی تغییرات در دید محیطی بیمار
این بیماری به طور کلی به چند نوع تقسیم می شود؟
این بیماری به طور کلی به چهار نوع تقسیم می شود که در ادامه به بررسی هر یک از انواع آن و راه های درمان آن ها خواهیم پرداخت. راه های زیادی برای طبقه بندی گلوکوم وجود دارد، اما به طور کلی آن به چهار دسته تقسیم می شود. این چهار نوع عبارتند از: گلوکوم زاویه باز اولیه، گلوکوم زاویه بسته، گلوکوم با فشار طبیعی و گلوکوم ثانویه.
گلوکوم زاویه باز اولیه
در گلوکوم زاویه باز اولیه، عصب بینایی به دلیل افزایش فشار داخل چشم، که به فشار داخل چشمی یا IOP معروف است، آسیب می بیند. علل احتمالی افزایش فشار چشم در نوع زاویه باز اولیه شامل تولید بیش از حد مایع در داخل چشم و کاهش سرعت خروج مایع از چشم است.گلوکوم زاویه باز اولیه شایع ترین نوع آب سیاه است و اغلب اولین چیزی است که هنگام استفاده از اصطلاح آب سیاه به آن توجه می شود. گلوکوم زاویه باز اولیه پیشرفت نسبتا کندتری دارد و اغلب تنها پس از سالها ابتلا به این بیماری علائم ایجاد میشود.
در این بیماری زاویه چشم تشکیل شده توسط قرنیه و عنبیه باز باقی می ماند ، اما شبکه ترابکولار( مجموعه اي از مجاري ظريفي كه در زاويه تخليه چشم قرار دارند ) تا حدی مسدود می شود، که این امر افزایش تدریجی فشار چشم را به دنبال دارد. این فشار به عصب بینایی آسیب می رساند. این اتفاق چنان آرام رخ می دهد که ممکن است قبل از اینکه حتی از این مسئله مطلع شوید ، بینایی خود را از دست بدهید.گاهی اوقات به علت حساس تر بودن عصب بینایی و رسیدن خون کمتری به عصب بینایی آسیب می تواند در فشار چشم های پایین تر هم رخ دهد که به اصطلاح به آن آب سیاه با فشار طبیعی گفته می شود.
گلوکوم زاویه باز اولیه چه علائمی دارد؟
در مراحل اولیه، گلوکوم زاویه باز اولیه معمولاً علائم قابل توجهی ندارد. در مراحل پیشرفته، می تواند باعث تاری دید در یک یا هر دو چشم، همراه با کوچک شدن میدان دید شود. و در نوع زاویه باز اولیه، از دست دادن بینایی از لبه های بیرونی میدان دید شروع می شود. با پیشرفت بیماری، میدان دید کاهش می یابد. در صورت عدم درمان، این نوع از بیماری می تواند باعث کم بینایی شدید یا نابینایی در فرد شود.
گلوکوم زاویه باز اولیه چگونه درمان می شود؟
هدف از درمان اولیه این نوع بیماری کاهش فشار در چشم برای جلوگیری از آسیب بیشتر یا از دست دادن بینایی است. درمانها بسته به وخامت آب سیاه بیمار و آنچه احتمالاً باعث ایجاد مشکل شده است متفاوت خواهد بود. برخی از درمان ها عبارتند از :
درمان های دارویی
منبع معتبر موسسه ملی چشم می گوید که خط اول درمان گلوکوم زاویه باز اولیه معمولاً قطره های چشمی تجویزی هستند. یکی از رایج ترین انواع قطره های چشمی برای کمک به درمان این بیماری، آنالوگ های پروستاگلاندین هستند. پروستاگلاندین ها اسیدهای چربی هستند که می توانند به بهبود زهکشی داخل چشم کمک کنند. این قطره ها هر شب قبل از خواب مصرف می شوند. برخی از رایج ترین پروستاگلاندین هایی که برای گلوکوم زاویه باز اولیه تجویز می شوند عبارتند از:
- لاتانوپروست
- زیوپتان تافلوپروست
- لومیگان بیماتوپروست
برخی دیگر از انواع قطره های چشمی می توانند به کاهش میزان مایع تولید شده توسط چشم کمک کنند. این داروها عبارتند از:
- مسدود کننده های بتا
- آگونیست های آلفا
- آدرنرژیک
- مهارکننده های کربنیک انیدراز
قطره های چشمی آب سیاه معمولا برای اکثر افراد بی خطر هستند. با این حال، ممکن است باعث ایجاد برخی از عوارض جانبی شوند. این عوارض عبارتند از :
- تغییر رنگ چشم
- سوزش و قرمزی در چشم
- تاری دید
- خشکی دهان
لیزر درمانی
اگر داروهای تجویزی و قطره چشم، فشار چشم را به اندازه کافی کاهش ندهند، چشم پزشک ممکن است نوعی روش لیزری به نام ترابکولوپلاستی انتخابی با لیزر (SLT) را توصیه کند. برخی از تحقیقات جدید نشان داده است که SLT ممکن است به اندازه قطره چشم در بهبود گلوکوم زاویه باز اولیه موثر باشد. این روش در مطب انجام می گیرد و فقط چند دقیقه طول می کشد. انرژی لیزر باعث تغییر شیمیایی در بافت چشم می شود که می تواند منجر به تخلیه بهتر مایع داخل چشم بیمار شود. به گفته بنیاد تحقیقات گلوکوم، این روش به نوبه خود ممکن است به کاهش فشار داخل چشم 20 تا 30 درصد کمک کند.
این روش در حدود 80 درصد موارد موفقیت آمیز است . قبل از شروع درمان از قطره بی حسی موضعی استفاده می شود. چشم در طول درمان با لیزر بیحس است، اما ممکن است بعد از لیزر مقداری حساسیت، قرمزی یا خشکی به صورت موقتی ایجاد شود.
عمل جراحي
چندین نوع از جراحی ها را می توان برای بهبود این بیماری انجام داد. این جراحی ها شامل:
- ترابکولکتومی : در این روش جراح راهی فرعی را بین ملتحمه و اتاقک قدامی چشم باز می کند تا مایع اضافی خارج شود.
- جراحی شانت : در این روش جراحان یک لوله کوچک به نام شانت را در چشم بیمار قرار می دهند تا به تخلیه مناسب مایع اضافی درون چشم کمک کند.
آیا می توان از گلوکوم زاویه باز اولیه پیشگیری کرد؟
برخی از افراد در سنین، نژادها یا سابقه خانوادگی خاص بیشتر به نوع زاویه باز اولیه این بیماری مبتلا می شوند. اگر در مورد ابتلا به این بیماری نگران هستید، چشم پزشک می تواند به شما کمک کند تا حد امکان سلامت کلی چشم خود را مدیریت کنید. اگر مشکل سلامتی دارید که ممکن است خطر ابتلا به این نوع از بیماری را افزایش دهد، مهم است که وضعیت سلامتی خود را کنترل و مدیریت کنید. به طور مثال تا حد امکان از مصرف سیگار و الکل پرهیز کنید. مهمترین اقدام پیشگیرانه که می توانید انجام دهید این است که به طور منظم معاینات چشم را انجام دهید. از آنجایی که علائم تا اواخر دوره این بیماری ظاهر نمی شوند، تشخیص زود هنگام گلوکوم زاویه باز اولیه توسط چشم پزشک برای جلوگیری از کاهش بینایی بسیار مهم است.
گلوکوم زاویه بسته
این نوع گلوکوم وضعیتی است که در آن فشار داخل چشم خیلی بالا می رود. گلوکوم زاویه بسته بسیار کمتر از گلوکوم با زاویه باز شایع است. همه انواع آب سیاه اگر به موقع درمان نشوند ممکن است باعث آسیب به عصب بینایی ( عصبی که اطلاعات بصری را به مغز شما منتقل می کند ) و در نهایت کم بینایی یا نابینایی شود. در گلوکوم زاویه بسته فشار چشم بسیار زیاد می شود زیرا مایع آن طور که باید از چشم خارج نمی شود .این بیماری هنگامی ایجاد می شود که عنبیه به سمت جلو برآمده و زاویه تخلیه تشکیل شده توسط قرنیه و عنبیه را باریک یا مسدود می کند. در نتیجه ، مایعات نمی توانند از طریق چشم گردش کنند و فشار افزایش می یابد. برخی از افراد زاویه چشم باریکی دارند که این مشکل آنها را در معرض خطر افزایش گلوکوم زاویه بسته قرار می دهد.
در گلوکوم زاویه بسته ، این زاویه در بسیاری از مناطق یا در بیشتر مناطق بسته است و باعث افزایش فشار چشم شده که منجر به آسیب عصب بینایی و از بین رفتن احتمالی بینایی می شود. این نوع از آب سیاه نیز ممکن است به طور ناگهانی یا به تدریج رخ دهد. گلوکوم حاد زاویه بسته یک فوریت پزشکی است.
چه عواملی ممکن است منجر به ایجاد گلوکوم زاویه بسته شود؟
- دور بینی: افرادی که دور بین هستند به احتمال زیاد دارای چشمی با اتاقک قدامی کم عمق (فضای جلوی چشم ، بین قرنیه و عنبیه) و زاویه های باریک هستند. همین عامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
- سن: افزایش سن باعث تغییراتی در آناتومی چشم می شود و شما را در معرض خطر ابتلا به گلوکوم زاویه بسته قرار می دهد.
- نژاد: مردم آسیایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم زاویه بسته قرار دارند، زیرا دارای اتاقک قدامی کم عمق و زاویه چشم باریک هستند.
- جنسیت: زنان به احتمال بیشتری به گلوکوم زاویه بسته مبتلا می شوند.
- آب مروارید: پیشرفت آب مروارید ممکن است باعث شود که لنز چشم را ضخیم تر کند . این بیماری اغلب عنبیه را به جلو رانده و باعث انسداد مردمک چشم می شود.
گلوکوم زاویه بسته چه علائمی دارد؟
در مرحله آب سیاه این علائم ایجاد می شوند :
- چشم درد شدید که به طور ناگهانی ظاهر می شود.
- سردرد
- دیدن هاله های روشن در اطراف اجسام
- تاری دید
- قرمزی چشم
- تهوع و استفراغ
این حمله ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که مردمک چشم شما به طور متوسط گشاد شده باشد – به عنوان مثال، زمانی که در یک اتاق تاریک هستید، زمانی که تحت استرس هستید یا پس از مصرف برخی داروها. علائم آب سیاه مزمن با زاویه بسته خفیف تر از آب سیاه حاد زاویه بسته است. در این نوع از بیماری گاهی اوقات، برخی از افراد درد و قرمزی چشم را تجربه می کنند، اما نه به شدتی که در آب سیاه حاد زاویه بسته وجود دارد.
گلوکوم زاویه بسته چگونه درمان می شود؟
برای درمان گلوکوم زاویه بسته از درمان دارویی و جراحی ایریدوتومی محیطی (pi) استفاده می شود.
درمان های دارویی
برای درمان این بیماری ممکن است به تعدادی داروهای مختلفی نیاز داشته باشید از جمله:
- استازولامید، که مایع چشم را کاهش می دهد.
- مسدود کننده های بتا، که میزان مایع تولید شده توسط چشم را کاهش می دهند.
- استروئیدها که التهاب چشم را کاهش می دهند.
- مسکن (به عنوان یک اقدام آرامش بخش)
- داروهایی برای درمان حالت تهوع و استفراغ
- پیلوکارپین، که زاویه بین عنبیه و قرنیه چشم بیمار را باز می کند.
روش جراحی
هنگامی که فشار در چشم بیمار کاهش یافت، برای جلوگیری از افزایش مجدد فشار، به درمان بیشتری نیاز خواهید داشت. دو عمل جراحی برای درمان گلوکوم زاویه بسته وجود دارد:
- لیزر ایریدوتومی محیطی ( pi ): این یک روش درمان لیزری است که سوراخ های کوچکی جهت تخلیه مایع اضافی چشمی در عنبیه بیمار توسط جراح ایجاد می شود. از این نوع لیزر برای درمان گلوکوم زاویه بسته حاد و مزمن استفاده می شود. در ادامه به بررسی لیزر ایریدوتومی محیطی (pi) خواهیم پرداخت.
- جراحی ایریدکتومی: این نوع جراحی در این نوع از بیماری کمتر رایج است. در جراحی ایریدکتومی جراح یک سوراخ مثلثی کوچک در عنبیه ایجاد می کند.
لیزر ایریدوتومی محیطی (pi) چگونه انجام می شود؟
قبل از انجام لیزر ،2 نوع قطره چشمی در چشم شما ریخته می شود. این قطره ها شامل قطره پیلوکارپین (برای انقباض مردمک چشم) و بی حس کننده موضعی ( برای بی حس شدن چشم) که حین عمل دردی را حس نکنید. پس از این کار بیمار جلوی دستگاه لیزر می نشیند و چانه خود را روی تکیه گاه دستگاه قرار می دهد. سپس پرتوهای لیزر به نقاط معینی از عنبیه فرد تابانده میشود. با این کار سوراخهای ریزی در عنبیه ایجاد میشود که باعث میگردد فشار اتاقک قدامی با فشار اتاقک خلفی برابر شود. سوراخ های ایجاد شده قابل مشاهده نیستند و نیز در قسمتی ایجاد می شود که توسط پلک پوشانده می شود.
عوارض احتمالی لیزر ایریدوتومی محیطی (pi) چیست؟
درمان با این لیزر ایمن در نظر گرفته می شود . اما مانند هر روش دیگری ممکن است خطراتی وجود داشته باشد که شامل :
- افزایش فشار چشم: یکی از عوارض جانبی این روش افزایش فشار چشم است. این نیز یک عارضه جانبی کوتاه مدت است که بلافاصله پس از انجام ایریدوتومی اتفاق می افتد. این عارضه جانبی به این دلیل رخ می دهد که رنگدانه عنبیه هنگام ایجاد سوراخ با لیزر آزاد می شود. این رنگدانه می تواند به طور موقت سیستم خروجی مایع را مسدود کند و باعث افزایش فشار چشم شود.
- تاری دید: همچنین بعد از انجام عمل ایریدوتومی لیزر ، بینایی به طور موقت تار خواهد شد. دلیل این امر به علت استفاده از ژل و یا تحت تاثیر ترشح رنگدانه با پاسخ التهابی بالا می تواند موقتی باشد. ممکن است از شما خواسته شود تا یک هفته بعد از عمل از قطره چشم ضدالتهاب استفاده کنید.
- خونریزی جزئی در عنبیه: ممکن است خونریزی ریزی در داخل چشم به وجود بیاید که این می تواند باعث تاری دید موقت شود. معمولا این خونریزی کم است و به راحتی با فشار بر روی چشم و با استفاده از قطره چشمی بعد از چند دقیقه متوقف می شود.
- التهاب: وجود مقداری التهاب که با قطره های داده شده پس از درمان برطرف می شود.
- بسته شدن سوراخ جدید: که در این صورت ممکن است به تکرار لیزر نیاز باشد.
- قرمزی، حساسیت به نور و ناراحتی: ممکن است برای چند روز پس از عمل وجود داشته باشد که با گذشت زمان رفع می شود.
گلوکوم با فشارطبیعی
در آب سیاه از نوع زاویه باز اولیه و زاویه بسته، عامل اصلی آسیب به عصب بینایی افزایش فشار چشم است. اما در گلوکوم با فشار طبیعی، فشار چشم افزایش قابل توجهی ندارد و آسیب به عصب بینایی در اثر ترکیبی از عوامل دیگر ایجاد می شود. با وجود فشار طبیعی چشم، این نوع آب سیاه همچنان همان علائم و نگرانی هایی را ایجاد می کند که سایر انواع گلوکوم ایجاد می کنند.
چه چیزی باعث ایجاد گلوکوم با فشار طبیعی (NTG) می شود؟
علت ایجاد گلوکوم با فشار طبیعی هنوز ناشناخته است. پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی افراد به گلوکوم با فشار طبیعی مبتلا می شوند. در برخی افراد ممکن است عصب بینایی شخص حساستر یا شکنندهتر باشد، بنابراین حتی مقادیر عادی فشار نیز میتواند به آن آسیب برساند. چشم پزشک همچنین باید از بیمار بپرسد که آیا دورههای فشار خون پایین غیرطبیعی یا از دست دادن شدید خون داشته است یا خیر. گلوکوم با فشار طبیعی همچنین می تواند تا حدی ناشی از نرسیدن خون کافی به عصب بینایی بیمار باشد. جریان خون ضعیف میتواند به سلولهایی که سیگنالها را از چشم فرد به مغز منتقل میکنند، آسیب برساند و در نهایت آنها را از بین ببرد. شرایطی مانند آترواسکلروز، که باعث تجمع رسوبات چربی در شریانها می شود خود میتواند گردش خون را در بدن فرد مختل کند.
در گلوکوم با فشار طبیعی، فشار چشم افزایش قابل توجهی ندارد و آسیب به عصب بینایی در اثر ترکیبی از عوامل ایجاد می شود.
گلوکوم با فشار طبیعی چه علائمی دارد؟
ممکن است در مراحل اولیه متوجه هیچ مشکلی نشوید. اولین علامت گلوکوم با فشار طبیعی اغلب از دست دادن بینایی محیطی یا جانبی است. با بدتر شدن وضعیت، میدان دید بیمار کوچک می شود. گلوکوم با فشار طبیعی به تدریج بدتر می شود. مهم است که معاینات منظم چشم خود را با چشم پزشک دنبال کنید. معاینات منظم و تشخیص به موقع بیماری می توانند به جلوگیری در از دست دادن بینایی کمک کننده باشد.
گلوکوم با فشار طبیعی چگونه درمان می شود؟
در مورد اینکه چرا فشار طبیعی چشم در برخی از افراد باعث آسیب به چشم آن ها می شود اطلاعات کمی وجود دارد. به همین منظور اکثر پزشکان تا حد امکان با استفاده از داروها و قطره های چشمی که فشار چشم را پایین می آورد و درمان های لیزری و جراحی های مرسوم، گلوکوم با فشار طبیعی را درمان می کنند.
گلوکوم ثانویه
مانند گلوکوم اولیه، گلوکوم ثانویه نیز می تواند از نوع زاویه باز یا زاویه بسته باشد. همچنین گلوکوم ثانویه می تواند در یک یا هر دو چشم رخ دهد. آب سیاه از نوع ثانویه ممکن است در اثر آسیب چشم، التهاب، داروهای خاص مانند استروئیدها و موارد پیشرفته آب مروارید یا دیابت ایجاد شود. نوع درمان به علت زمینهای بستگی دارد، اما معمولاً درمان گلوکوم ثانویه شامل داروها، جراحی لیزری یا جراحی معمولی است.
علل به وجود آمدن گلوکوم ثانویه چیست؟
افزایش فشار داخل چشم که منجر به آسیب عصب بینایی می شود می تواند ناشی از مسائل مختلفی باشد. به عنوان مثال، ضربه به چشم می تواند حرکت مایع را مختل کند یا به ساختارهای زهکشی چشم آسیب برساند. التهاب یووه آ (یووئیت)، دیابت، فشار خون بالا و برخی داروها ( معمولاً استروئیدها ) نیز می توانند بر تخلیه مناسب چشم تأثیر بگذارند. بروز این نوع بیماری بسته به علت اصلی آن می تواند ناگهانی یا تدریجی باشد. اگر گلوکوم ثانویه قبل از آسیب بیش از حد به عصب بینایی تشخیص داده شود، می توان مانع از دست دادن دائمی بینایی شد.
با این حال، از دست دادن بینایی محیطی اغلب اولین علامتی است که افراد متوجه آن می شوند. فقط یک چشم پزشک می تواند گلوکوم را تشخیص دهد و درمان را قبل از از دست دادن بینایی آغاز کند. این یکی از دلایل بسیار مهمی است که همه افراد باید به طور منظم معاینه جامع چشم داشته باشند.
طبق تحقیقات انجام شده گلوکوم ثانویه خود به 6 دسته تقسیم می شود، که این موارد شامل :
گلوکوم اکسفولیاتیو کاذب (PEX)
این نوع گلوکوم زمانی اتفاق می افتد که یک ماده پوسته پوسته و شوره مانند از لایه بیرونی عدسی داخل چشم جدا شود. این مواد در زاویه بین قرنیه و عنبیه جمع می شوند و می توانند شبکه ترابکولار (کانال های تخلیه چشم) را مسدود کنند و باعث افزایش فشار چشم شوند.
گلوکوم نئوواسکولار
این مشکل ( آب سیاه نئوواسکولار ) در اثر تشکیل غیرطبیعی رگ های خونی جدید روی عنبیه و روی کانال های تخلیه چشم ایجاد می شود. این نوع بیماری تقریبا با سایر بیماری ها مانند دیابت همراه است. برخی از بیماری ها مانند دیابت می توانند به طور قابل توجهی بر خون رسانی به چشم ها تأثیر بگذارند. بدن اغلب سعی می کند این مشکل را با رشد رگ های خونی جدید در ناحیه اصلاح کند. در افراد دیابتی به این بیماری رتینوپاتی دیابتی می گویند. رگ های خونی جدید مانع از خروج مایع اضافی داخل چشم از طریق شبکه ترابکولار (کانال های تخلیه چشم) شده که در نتیجه این خود باعث افزایش فشار چشم در فرد می شود.
گلوکوم رنگدانه ای
این بیماری زمانی اتفاق می افتد که گرانول های رنگدانه ای که در عنبیه (قسمت رنگی چشم) قرار دارند به مایع شفاف تولید شده در داخل چشم می شکند. در بیماران مبتلا به سندرم پراکندگی رنگدانه، قطعات ریز رنگدانه از عنبیه می توانند آزاد شوند. این دانه های رنگدانه ریز به سمت کانال های تخلیه در چشم جریان می یابد و به آرامی آنها را مسدود می کند و باعث افزایش فشار چشم می شود.
گلوکوم تروماتیک
آسیب به چشم ممکن است باعث ایجاد این نوع از بیماری در فرد شود. این شکل از گلوکوم با زاویه باز می تواند بلافاصله پس از آسیب رخ دهد یا سال ها بعد ایجاد شود. این بیماری می تواند در اثر صدمات غیر نافذ که باعث کبودی چشم می شود (به نام ترومای بلانت) یا آسیب هایی که به چشم وارد می شود ایجاد شود.
گلوکوم ناشی از یووئیت
یووئیت شامل تورم و التهاب یووه، لایه میانی چشم است. یووه (مشیمیه) بیشتر خون رسانی به شبکیه را تامین می کند. افزایش فشار چشم در یووئیت می تواند ناشی از فرآیند خود التهابی یا داروهایی (استروئیدها) باشد که برای درمان آن استفاده می شود. همچنین عفونت یووه آ (یووئیت) ممکن است به دنبال آسیب، ناشی از ورود باکتری یا ویروس به چشم باشد. عفونت گاهی اوقات میتواند تورم کافی ایجاد کند تا تخلیه طبیعی چشم را کاهش دهد و فشار داخل چشم را افزایش دهد.
گلوکوم مادرزادی
گلوکوم مادرزادی در نوزادان زمانی رخ می دهد که کانال های تخلیه چشم در دوران بارداری و جنینی نامناسب یا ناقص رشد کند. این یک بیماری نادر است اما می تواند ارثی باشد. در صورتی که گلوکوم مادرزادی بدون عارضه باشد، جراحی اغلب می تواند نقایص ساختاری را اصلاح کند. سایر موارد با دارو و جراحی درمان می شوند. همچنین می توان گفت که اگر گلوکوم کودک ناشی از ضربه، جراحی یا یک بیماری ژنتیکی کودکان مانند سندرم استورج وبر، سندرم اکسنفلد رایگر یا آنیریدیا (فقدان کامل یا جزئی عنبیه) باشد، به عنوان گلوکوم ثانویه در نظر گرفته می شود. اما اگر علت گلوکوم مادرزادی قابل شناسایی نباشد، آن را اولیه در نظر می گیرند.
آیا گلوکوم مادرزادی به صورت ژنتیکی به نوزاد منتقل می شود؟
پیش بینی اینکه چه نوزادانی با گلوکوم مادرزادی متولد می شود دشوار است. والدینی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند بیشتر احتمال دارد آن را منتقل کنند. اگر فرزند اول و دوم با گلوکوم مادرزادی متولد شود، احتمالاً فرزندان بعدی نیز این مشکل را خواهند داشت. پسرها حدود دو برابر بیشتر از دختران با گلوکوم مادرزادی متولد می شوند. این بیماری گاهی اوقات فقط در یک چشم خود را نشان می دهد، اما بیشتر اوقات، هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می دهد.
گلوکوم مادرزادی در نوزادان با چه علائمی بروز می کند؟
علائم و نشانه های گلوکوم مادرزادی عبارتند از:
- اشک ریزش
- انقباض غیر ارادی چشم (بلفارواسپاسم)
- حساسیت به نور
- بزرگ شدن یک چشم یا هر دو چشم (بوفتالموس)
- قرنیه کدر
- بسته شدن پلک
- قرمزی چشم
گلوکوم مادرزادی در نوزادان چگونه درمان می شود؟
اولین انتخاب تقریباً همیشه جراحی است. از آنجایی که بیهوشی برای کودکان خردسال خطرناک است، پزشکان معمولا بلافاصله پس از تایید تشخیص نهایی این کار را انجام می دهند. اگر هر دو چشم تحت تأثیر قرار گرفته باشند، چشم پزشک هر دو چشم را همزمان عمل می کند. اگر جراحی نتواند فورا انجام شود، پزشک ممکن است قطره های چشمی و یا داروهای خوراکی را که باید از طریق دهان مصرف شود یا ترکیبی از این دو را برای کمک به کنترل فشار مایع چشمی نوزاد تجویز می کند.
آنها از ابزارهای کوچک برای ایجاد یک کانال تخلیه چشم برای کمک به خروج مایع اضافی استفاده می کنند. گاهی اوقات پزشک دریچه یا لوله کوچکی را برای خارج کردن مایع از چشم کاشت می کند. اگر روشهای معمول جواب نداد، چشم پزشک ممکن است جراحی لیزری را برای کاهش فشار درون چشم و خروج مایع انجام دهد. چشم پزشک در صورت نیاز پس از جراحی، دارویی را برای کمک به کنترل فشار چشم نوزاد تجویز خواهد کرد. از آن جایی که فشار چشم ممکن است مجدد عود کند به همین منظور کودک در طول زندگی به معاینات منظم توسط چشم پزشک نیاز خواهد داشت.
افراد مبتلا به گلوکوم چه نکاتی را باید رعایت کنند؟
این مشکل یک بیماری مادام العمر است و نیاز به پیگیری مداوم و مراجعه منظم به چشم پزشک دارد. کارهای دیگری وجود دارد که می توانید برای کمک به حفظ سلامت چشمان خود انجام دهید. این موارد عبارتند از :
ورزش کنید
ورزش منظم ممکن است به کاهش فشار چشم و حفظ جریان خون به اعصاب چشم کمک کند. برخی از فعالیت ها می توانند فشار را افزایش دهند، بنابراین از پزشک خود در مورد مناسب ترین برنامه ورزشی مشورت بگیرید.
غذای سالم بخورید
از یک رژیم غذایی سالم و کامل استفاده کنید. درست است که رژیم غذایی سالم از بدتر شدن بیماری جلوگیری نمی کند، اما کلید حفظ سلامت بدن و چشم استفاده از رژیم غذایی سالم است. برخی از مطالعات نشان می دهد که مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان بالا می تواند در هنگام ابتلا به گلوکوم مفید و کمک کننده باشد. غذاهای غنی از مواد مغذی شامل :
- سبزی های تیره و برگ دار
- ماهی هایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
داروهای خود را به صورت منظم استفاده کنید
حتما قطره ها یا قرص های خود را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید. یک یادآوری روی تلفن یا ساعت خود تنظیم کنید تا فراموش نکنید. اگر داروهایی که برای بیمار تجویز شده به درستی و در سر ساعت خود استفاده نشود ممکن است باعث پیشرفت و بدتر شدن بیماری شود.
از مصرف سیگار و دخانیات خودداری کنید
مهم است که بدن خود را سالم نگه دارید. زیرا نیکوتین عوارض زیادی برای مصرف کننده در بر خواهد داشت. سیگار همچنین فشار خون و التهاب چشم را افزایش می دهد. این دو می تواند خطر ابتلا به دیابت و آب مروارید را افزایش دهد. هر دو عامل ( دیابت و آب مروارید ) خطری برای ایجاد آب سیاه هستند.
در مصرف کافئین زیاده روی نکنید.
کافئین بیش از حد می تواند فشار چشم را افزایش دهد. یک مطالعه نشان داد که فقط یک فنجان قهوه می تواند فشار چشم فرد را به میزان قابل توجهی تا 90 دقیقه افزایش دهد.
از مصرف مایعات زیاد به صورت یکجا پرهیز کنید
مقدار نوشیدنی خود را کاهش ندهید، بلکه نوشیدنی های خود را در طول روز پخش کنید. اگر به طور همزمان و یکجا مقدار زیادی نوشیدنی بنوشید، این خود می تواند چشمانتان را تحت فشار قرار دهد.
از عینک آفتابی استفاده کنید
هنگام کار در حیاط یا ورزش هایی مانند شنا از عینک محافظ استفاده کنید. هنگام انتخاب آرایش، از مارک های غیر حساسیت زا استفاده کنید. در بیرون از منزل و در برابر نور آفتاب به خصوص در فصل تابستان حتماً از عینک آفتابی استفاده کنید.
صحت علمی مطالب موجود در این مقاله توسط آقای دکتر سید محمد سالار ظاهریانی جراح و متخصص چشم تایید شده است.
منابع:
- https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-is-glaucoma
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/glaucoma/symptoms-causes/syc-20372839#:~:text=Glaucoma%20is%20a%20group%20of,over%20the%20age%20of%2060.
- https://www.webmd.com/eye-health/glaucoma-eyes
- https://eyedocsbrookville.com/4-types-of-glaucoma/#:~:text=There%20are%20many%20ways%20to,Tension%20Glaucoma%2C%20and%20Secondary%20Glaucoma.
- https://www.healthline.com/health/eye-health/primary-open-angle-glaucoma#prevention
- https://www.glaucoma.org/treatment/laser-iridotomy-10-commonly-asked-questions.php
- https://advancedeyecaremd.net/contact-us/yag-peripheral-iridotomy/
- http://www.vision-and-eye-health.com/laser-iridotomy.html
- https://www.healthline.com/health/closed-angle-glaucoma#prevention
- https://www.webmd.com/eye-health/normal-tension-glaucoma
- https://www.glaucoma.org/glaucoma/secondary-glaucoma.php#:~:text=Secondary%20glaucoma%20refers%20to%20any,in%20one%20or%20both%20eyes.
- https://www.allaboutvision.com/conditions/secondary-glaucoma/
- https://www.webmd.com/eye-health/primary-congenital-glaucoma
- https://www.dragarwal.com/diseases-conditions/glaucoma/congenital-glaucoma/
- https://www.webmd.com/eye-health/glaucoma-eyes#:~:text=Glaucoma%20Diagnosis,nerve%20for%20signs%20of%20glaucoma.
در مورد گلوکوم جوانان توضیح میدهید؟؟