لیزر یاگ (کپسولوتومی) و دید پاک

لیزر یاگ یکی از انواع لیزرهایی است که در پزشکی استفاده می­شود و می­تواند برای درمان­های متفاوت به کار گرفته شود. روش درمان کدر شدن کپسول لنز که به کپسولوتومی با لیزر YAG شناخته شده است، یکی از شایع­ترین روش­هایی است که می­تواند به بازیابی بینایی مناسب برای فرد کمک کند.

کپسولوتومی با لیزر یاگ

در عمل جراحی آب مروارید (کاتاراکت)، لنز کدر شده از کپسولی که لنز درون آن قرار دارد، برداشته می­شود و لنز دیگری جای آن تعبیه می­شود.

پس از انجام این عمل جراحی، دید بیمار به سرعت بهبود می­یابد. اما به مرور زمان کپسول لنز جدید، شفافیت خود را از دست می­دهد، ضخیم و کدر می­شود – تا حدی شبیه به پلاستیک شفافی که روی ظرف غذا می­کشند و بیشتر شبیه کاغذ روغنی شیرینی­ پزی می­شود – و همین امر سبب مه­آلودگی بینایی آنها می­شود. اغلب نمی­توان از کدر شدن کپسول بعد از عمل جراحی آب مروارید، پیشگیری کرد.

هنگامی که تاری دید به حدود %30 می­رسد، در فعالیت­های روزمره فرد اختلال ایجاد می­کند. اکنون باید درمان دیگری انجام شود تا دید بیمار دوباره اصلاح گردد. هر چه بیمار جوان­تر باشد، این اختلال زودتر از بین می ­رود. اکنون جراح پرتوی لیزری با سطح انرژی بسیار کم را به مرکز کپسول می­تاباند تا آن را سوراخ کند. این کار باعث عبور نور از عدسی و بهبود دید بیمار می­شود و هیچ آسیبی به بقیه قسمت­های چشم نمی­زند.

قبل از انجام کپسولوتومی

قبل از لیزردرمانی، برای بی حسی موضعی از قطره­های چشمی و برای گشاد شدن مردمک چشم از قطره­های گشاد کننده­ ی مردمک استفاده می­کنند که تا 2 ساعت دید را تار می­کنند؛ بنابراین وجود همراه با بیمار ضروری است.

به این روش درمانی، کپسولوتومی می­گویند که با دستگاه لیزر YAG انجام می­شود. تقریباً همه افرادی که جراحی آب مروارید انجام می­دهند، به کدر شدن کپسول لنز هم مبتلا می­ شوند.اینکه هر بیمار چه زمانی نیاز به کپسولوتومی دارد، به میزان کدر شدن کپسول و نظر چشم پزشک بستگی دارد. بعضی اوقات به نظر نمی­رسد که کدری کپسول لنز زیاد باشد. اما بعد از جراحی مشخص می­شود که لنز کاملاً کدر بوده و برای بیمار محدودیت دید ایجاد کرده است.

پس از جراحی کپسولوتومی با لیزر YAG، ذرات شناوری در چشم ایجاد می­شود که مانع دید بیمار نمی­گردند و خود به خود بر طرف می­شوند.

بدون نیاز به بستری

کپسولوتومی با لیزر یاگ بدون بستری و به صورت سرپایی انجام می­شود که حدود 5 دقیقه زمان می­برد. این روش بدون درد است اما می­تواند کمی ناراحت­کننده باشد. گاهی ممکن است سوراخ روی کپسول چشم، ناقص یا کوچک باشد که در صورت لزوم لیزردرمانی تکرار می­شود. مراجعه بیمار به چشم پزشک بعد از 1 هفته توصیه می­شود. دستگاه لیزر یاگ، پرتوهای متمرکز قرمز رنگی دارد که به جراح این امکان را می­دهد تا نور لیزر را دقیقاً روی قسمتی از کپسول بتاباند که قصد درمان آن را دارد. در نتیجه جراح به کمک آن می­تواند پرتوها را درست پشت یا جلوی نقطه­ای که لازم است، بتاباند. متمرکز کردن پرتوهای لیزر، مکانیسم­های متفاوتی دارد که می­تواند پزشک را یاری دهد تا مانع از سوراخ کردن ناخواسته­ی لنز شود.

بنابراین به لنز کار گذاشته شده آسیبی نخواهد رسید. جراح به کمک اشعه لیزر در مدت یک ثانیه سوراخی روی کپسول ایجاد می­کند و این کار تاری دید بیمار را از بین می­برد و یک دید نسبتاً واضح برای او فراهم می­شود.

نکات حین انجام

گاهی کپسول جلویی منقبض شده و شب هنگام کوچکتر از مردمک چشم می­شود که این رخداد تاری دید بیمار را در پی دارد. جراح با ایجاد یک سوراخ کوچک، انقباض را بر طرف می­کند و دید بیمار بهتر می­ شود. معمولاً جراح برای اینکه لنز کریستالی مجدداً در محل مناسب خود قرار بگیرد، چند برش روی کپسول جلویی ایجاد می­کند تا لنز به عقب رانده نشود و اندازه نهایی روزنه­ی ایجاد شده را با توجه به بزرگ­ترین اندازه طبیعی مردمک چشم بیمار در هنگام شب، بزرگ­تر انتخاب می­کند.

انجام برش­های کپسول جلویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. زیرا کپسول جلویی و میزان انقباض آن می­تواند لنز را به عقب بکشد که باعث تغییر در شماره­ی چشم تجویز شده برای بیمار می­شود. بنابراین برای اینکه بیمار شماره­ی چشم ثابتی داشته باشد، این نکته اهمیت دارد که جراح بداند دقیقاً از چه نوع لنزی استفاده کند و درمان بیمار را متناسب با نوع لنزی که انتخاب کرده است، انجام دهد.

لنزهایی که در گذشته (بیش از 20 سال قبل) استفاده می­شدند، به حدی می­توانستند در چشم انقباض ایجاد کنند که در نتیجه­ی آن، لنز درون مایع زجاجیه کشیده می­شد که امروزه بسیار به ندرت رخ می­دهد. لنزهای کریستالی، یکی از مرغوب ترین انواع لنز جایگزین لنز طبیعی به شمار می­آیند و این امکان را به بیمار می­دهند تا بعد از عمل جراحی، بدون عینک، دید دور بهتری داشته باشند.

عوارض کپسولوتومی با لیزر یاگ چیست؟

این روش درمانی، نسبتاً سریع، بدون درد و کم خطر است. در حدود %99 موارد دید بیمار بهتر می­شود، در %1 موراد احتمال بروز مشکل و تقریباً کمتر از یک در هزار نفر، احتمال بروز مشکلات جدی وجود دارد. عوارض کپسولوتومی با لیزر YAG بسیار نادر است.

در صورت بروز هر یک از موارد زیر بعد از کپسولوتومی، حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید:

• درد بیش از حد
• کاهش قابل توجه بینایی
• احساس جرقه و رعد و برق در چشم
• افزایش قرمزی چشم

ممکن است هر یک از عوارض ناخواسته زیر هم رخ دهد:

• افزایش فشار داخل چشم
• تورم
• و به ندرت، پارگی شبکیه

مراقبت های بعد از کپسولوتومی

1. پرهیز از رانندگی
2. استفاده از قطره­های کاهنده فشار داخل چشم و قطره­های ضد التهاب در صورت لزوم با تجویز پزشک متخصص

نکته: مصرف قطره آنتی­بیوتیک پس از کپسولوتومی ضرورت ندارد.

---

منابع:

• https://en.wikipedia.org/wiki/Nd:YAG_laser
• https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/yag-laser