چشممقالات

رشد بینایی نوزاد، مراحل تکامل آن چگونه است؟

تکامل رشد بینایی نوزاد چگونه است؟

رشد بینایی نوزاد دارای مراحل مختلفی است. هنگامی که نوزادان متولد می شوند، نمی توانند به خوبی کودکان یا بزرگسالان ببینند. سیستم بینایی آنها به طور کامل توسعه نیافته است، اما رشد بینایی نوزاد به طور فزاینده ای در طی چند ماه اول بهبود می یابد. بینایی همه نوزادان با سرعت یکسان رشد نمی کند و همین امر در مورد توانایی های بینایی آنها نیز صدق می کند. حس بینایی ظرف دو سال اول زندگی طی مراحلی رشد می کند.

چندین مرحله مجزا برای بینایی نوزاد وجود دارد. نوزادان یاد می گیرند که چگونه تمرکز کنند، درک عمق را توسعه دهند، هماهنگی دست و چشم را کشف کنند و یاد بگیرند که چگونه اشیا و افراد را تشخیص دهند. همچنین زمان می برد تا کودک یاد بگیرد که چگونه از اطلاعاتی که چشمانش به مغز می فرستد برای درک دنیایی که در آن زندگی می کنند استفاده کند. مشکلات ژنتیکی و مشکلات پیش از تولد مربوط به مادران آنها می تواند مانع رشد بینایی نوزاد شود.

تکامل رشد بینایی نوزاد چگونه است ؟
تکامل رشد بینایی نوزاد چگونه است ؟

مراحل رشد بینایی نوزاد شامل چند مرحله است؟

رشد بینایی نوزاد شامل چندین مرحله است. این مراحل عبارتند از :

نوزاد تازه متولد شده

پس از تولد، پزشک یا پرستار به طور مختصر چشم های نوزاد را معاینه می کند تا علائمی از نقض در تکامل پلک ها و چشمان نوازد را رد کنند. معاینه نمی تواند مشخص کند که کودک چقدر می تواند ببیند. یکی از اولین چیزهایی که ممکن است در مورد چشم های نوزاد خود متوجه شوید اندازه آنها است. رشد طبیعی نوزاد از سر به پایین شروع می شود. در هنگام تولد، چشمان نوزاد 65 درصد اندازه چشم یک بزرگسال بالغ است. هنگامی که یک نوزاد متولد می شود، آنها به سختی می توانند اشکال سبک ، بزرگ و اجسام متحرک بزرگ را تشخیص دهند.

در بیشتر موارد دید نوزاد تار است و نمی توانند فراتر از این را ببینند. رفلکس قرمزی که بازتاب نور تابیده شده به چشم است، از مهم ترین نکات در ارزیابی چشم کودکان است به شمار می آید.

نوزادان همچنان باید به روش های زیر واکنش نشان دهند
  • اندازه مردمک ها در مواجهه با نور باید تغییر کند.
  • هنگام مواجهه با نورهای روشن پلک های آنها باید بسته شود.
  • ابتدا چشم ها را روی صورت یا نور ثابت می کند و سپس شروع به دنبال کردن یک جسم متحرک می کند.
  • اگر در فاصله 8 تا 10 اینچی قرار داشته باشد، می تواند به جسم خیره شود.

ممکن است متوجه شوید که چشم‌های نوزادتان سرگردان است، زیرا هنوز یاد نگرفته‌اند که چشم‌های خود را ثابت کنند و اشیا را دنبال کنند. اگر به نظر می رسد که نوزاد نمی تواند روی یک جسم یا در یک جهت تمرکز کند، نگران نباشید. در بدو تولد، نوزاد فقط می تواند سیاه، سفید و سایه های خاکستری را ببیند زیرا سلول های عصبی مغز و شبکیه که بینایی او را کنترل می کنند هنوز به طور کامل رشد نکرده اند. این برای نوزادان نارس نیز یکسان است. این امر تا 3 ماهگی طبیعی است. ولی باقی مانده این وضعیت پس از 3 ماهگی نیاز به معاینه چشم پزشکی دارد.

نوزاد تازه متولد شده دیدی تار دارد.
نوزاد تازه متولد شده دیدی تار دارد.

یک ماهگی

در ماه اول، نوزادان معمولاً می توانند بین 20 تا 30 سانتی متر فاصله را ببینند ( این اندازه تقریباً به اندازه یک خط کش است و برای دیدن چهره کسی که آنها را در آغوش می گیرد کافی است). آنها همچنین می توانند حالات چهره را درک کنند، اگرچه در این مرحله، بعید است که آنها را تقلید کنند.

پزشک معمولاً چشم های نوزاد را از نظر علائم آب مروارید مادرزادی یا سایر مشکلات بینایی بالقوه آسیب رسان معاینه می کند. در صورت وجود این بیماری ها باید در اسرع وقت درمان شوند تا از عوارض بعدی جلوگیری شود. برای تسریع و حفظ تعامل فرزندتان، سعی کنید از ایجاد هرگونه تغییر عمده در ظاهر خود اجتناب کنید. مطالعات نشان داده‌اند که نوزادان ترجیح می‌دهند به چهره آشنا (یعنی مراقب اصلی‌شان) نگاه کنند تا به چهره یک فرد غریبه، همچنین ایجاد تغییرات شدید در ظاهر شما ممکن است باعث سردرگمی جزئی در نوزاد شود.

در یک ماهگی، نوزاد به آرامی شروع به رشد توانایی تمرکز چشمان خود می کند و ممکن است بتواند برای لحظات بسیار کوتاهی این کار را انجام دهد. همچنین ممکن است متوجه شوید که نوزادتان می تواند اشیایی مانند یک اسباب بازی کوچک را که از جلوی صورتش رد می شود را دنبال کند. برخی از مواردی که نوزاد یکماه به آن واکنش نشان می دهد عبارتند از :

  • رشد بینایی نوزاد در مرحله ای است که به تصاویر سیاه و سفید (متضاد) و چهره ها و تصاویر نگاه می کند.
  • می تواند یک شی را تا 90 درجه دنبال کند.
  • والدین را از نزدیک تماشا می کند.
رشد بینایی نوزاد در یک ماهگی به صورتی است که می تواند والدین را از نزدیک تماشا کند.
رشد بینایی نوزاد در یک ماهگی به صورتی است که می تواند والدین را از نزدیک تماشا کند.

دو تا سه ماهگی

تعداد قابل توجهی از پیشرفت ها و رشد نوزاد به خصوص بینایی او در طول دوره دو تا سه ماهگی رخ می دهد. در این مرحله، چشم‌های نوزاد هماهنگ‌تر می‌شود و بهتر می‌تواند اشیاء متحرک را دنبال کند، بدون اینکه لزوماً سر او حرکت کند. همچنین ممکن است متوجه شوید که نوزادتان دستش را دراز می‌کند تا چیزهایی را که در نزدیکی اش هستند را بگیرد. افزایش توانایی آنها برای دیدن و توسعه بینایی نیز به معنای افزایش حساسیت به نور است.

آستانه تشخیص نور یک کودک 3 ماهه حدود 10 برابر یک بزرگسال است. صحبت کردن با کودک در حین راه رفتن در اتاق و ایجاد تغییرات ظریف در دکوراسیون یا محل تخت او نیز باعث افزایش محرک ها می شود. نوزادان باید از حدود سه ماهگی شروع به دنبال کردن اشیا با چشمان خود کنند و به دنبال اشیا بروند. برخی از واکنش هایی که در طول دو تا سه ماهگی در دید نوزاد رخ می دهد, عبارتند از :

  • با علاقه زیاد به چهره انسان نگاه می کند.
  • لبخند اجتماعی در 6 هفتگی وجود دارد.
  • نوزاد با چشم هایش اسباب بازی متحرک را که در فاصله حدود 20 سانتی متر او قرار دارد را دنبال می کند.
  • نوزاد وقتی به صورت عمودی قرار بگیرد به اطراف نگاه می کند.
  • هر دو چشم به طور هماهنگ حرکت می کنند تا به اسباب بازی هایی که نزدیک به صورت نگه داشته شده اند نگاه کنند.
با چشم هایش اسباب بازی متحرک را که در فاصله حدود 20 سانتی متری او قرار دارد را دنبال می کند.
با چشم هایش اسباب بازی متحرک را که در فاصله حدود 20 سانتی متری او قرار دارد را دنبال می کند.

چهار تا پنج ماهگی

رشد بینایی نوزاد در چهار تا پنج ماهگی دارای اشکال زیر است :

  • شروع به دست زدن به اشیای نزدیک می کند. ممکن است به اشیای آویزان با دست ضربه بزند.
  • اشیایی مانند بطری یا پستانک را تشخیص می دهد.
  • در آینه به خود نگاه خواهد کرد.
  • به دست خود نگاه خواهد کرد.

شش ماهگی

در 6 ماهگی، کودک می تواند تمام رنگ های رنگین کمان را به وضوح ببیند و ادراک بصری او نسبت به بدو تولد بسیار افزایش یافته است. در شش ماهگی چشم‌های نوزادان بسیار هماهنگ‌تر خواهد بود و می‌توانند اشیایی مانند یک بطری را دنبال کنند، مکان‌یابی کنند و به داخل دهان خود منتقل کنند. کنترل حرکات چشم و مهارت های هماهنگی چشم و بدن آنها همچنان بهبود می یابد.  در 6 ماهگی، مراکز بینایی مغز به طور قابل توجهی توسعه یافته اند، به این معنی که کودک اکنون می تواند چشمان خود را سریع تر حرکت دهد، اشیاء متحرک را با دقت بیشتری دنبال کند و چیزها را واضح تر ببیند.

اگرچه دید رنگی نوزاد به اندازه بزرگسالان حساس نیست، اما عموماً اعتقاد بر این است که نوزادان از 5 ماهگی دید رنگی خوبی دارند. این اغلب بخش بسیار مهم از رشد کودک است، زیرا آنها می توانند صورت مادر و پدر را به طور کامل تشخیص دهند و ممکن است شروع به تقلید حالات صورت آن ها مانند لبخند زدن کنند. نوزادان همچنین می توانند اشیایی مانند اسباب بازی مورد علاقه خود را تشخیص دهند.

در شش ماهگی چشم‌های نوزادان بسیار هماهنگ‌تر خواهد بود و می‌توانند.
در شش ماهگی چشم‌های نوزادان بسیار هماهنگ‌تر خواهد بود و می‌توانند.

نه ماهگی و رشد بینایی نوزاد

در نه ماهگی، چشم کودک کاملاً رشد کرده است، اگرچه ممکن است در ماه های بعد تغییرات جزئی مشاهده کنید. دید آن‌ها بسیار تیزتر خواهد بود و می‌توانند اشیاء بسیار کوچک‌تری را بردارند و خیلی سریع‌تر به اجسام نزدیک برسند. با حرکت به سمت 10-12 ماهگی، آنها شروع به تلاش برای بالا کشیدن و خزیدن می کنند. والدین باید به جای راه رفتن زود هنگام، خزیدن را تشویق کنند تا به کودک کمک کنند هماهنگی چشم و دست بهتری داشته باشد.

دوازده تا بیست و چهار ماهگی

در 12 ماهگی، کودک می تواند افرادی را که به طور منظم می بیند، از دور تشخیص دهد. درک آنها از عمق و فاصله بسیار توسعه یافته تر است و هماهنگی دست و چشم آنها بسیار بهبود یافته است. در 2 سالگی، هماهنگی چشم و دست و درک عمق کودک باید به خوبی توسعه یابد. کودکان در این سن علاقه زیادی به کاوش در محیط خود و نگاه کردن و گوش دادن دارند. آنها اشیاء و تصاویر آشنا را در کتاب ها تشخیص می دهند و همچنین می توانند مداد رنگی را در دست بگیرند و نقاشی کنند.

شیرخواران در این سن با کاوش در دنیای اطراف خود و تعامل با محیط اطراف خود اعتماد به نفس بیشتری دارند، آنها در قضاوت مسافت ها و گرفتن اشیا بهتر خواهند بود. همچنین زمانی است که والدین باید برای جلوگیری از آسیب به نوزاد بیشتر تلاش کنند. برآمدگی ها، کبودی ها، آسیب های چشمی و سایر صدمات جدی ممکن است با شروع به کاوش فیزیکی محیط خود رخ دهند. در این مرحله آنها یاد می گیرند که چگونه دید خود را با حرکات بدن هماهنگ کنند.

اگر چشمان نوزادتان شروع به تغییر رنگ کرد نگران نباشید. اکثر نوزادان با چشمان آبی به دنیا می آیند زیرا رنگدانه های تیره تر در عنبیه در بدو تولد به طور کامل رشد نمی کنند. با گذشت زمان، رنگدانه تیره بیشتری در عنبیه تولید می شود که اغلب رنگ چشم کودک را از آبی به قهوه ای، سبز، خاکستری یا مخلوطی از رنگ ها تغییر می دهد.

در نه ماهگی دید شیرخوار بسیار تیزتر خواهد بود و می‌توانند اشیاء بسیار کوچک‌تری را بردارند.
در نه ماهگی دید شیرخوار بسیار تیزتر خواهد بود و می‌توانند اشیاء بسیار کوچک‌تری را بردارند.

دو تا سه سالگی

  • بهبود مهارت های دید نزدیک: همگرایی و تمرکز
  • توسعه دید دوچشمی در تمام فواصل
  • می تواند فوکوس را از دور به نزدیک تغییر دهد.
  • بهبود درک عمق
  • از فوکوس برای تشخیص اشکال و اشیا استفاده می کند.

سه تا چهار سالگی (پیش دبستانی)

  • دید دور، نزدیک به 20/20
  • دید واضح تا چند سانتی متری از صورت
  • توسعه هماهنگی عمده حرکتی
  • اشکال و حروف بصری پیچیده را تشخیص می دهد.
  • رنگ ها را شناسایی می کند.
والدین باید به جای راه رفتن زود هنگام، خزیدن را تشویق کنند تا به کودک کمک کنند هماهنگی چشم و دست بهتری داشته باشد.
والدین باید به جای راه رفتن زود هنگام، خزیدن را تشویق کنند تا به کودک کمک کنند هماهنگی چشم و دست بهتری داشته باشد.

چهار تا شش سالگی

  • حروف و برخی کلمات را می داند.
  • جهت حروف را تشخیص می دهد.
  • شروع به خواندن می کند.
  • دارای حس بالغی از درک عمق است.
  • دید واضح، تک و راحت در تمام فواصل

چه زمانی کودک باید معاینه چشم انجام دهد؟

چشم‌های نوزاد بلافاصله پس از تولد توسط متخصص اطفال معاینه می‌شود تا هر یک از بیماری‌های شایع چشم پس از زایمان مانند آب مروارید مادرزادی، گلوکوم نوزادی و تومورهای چشمی رد شود. برنامه توصیه شده برای معاینه چشم برای کودکان شامل موارد زیر است:

  • معاینه چشم یک بار بین 6 تا 12 ماهگی
  • یک بار بین 2تا 3 سالگی
  • یک بار بین 4تا 5 سالگی
  • بازدید سالانه، از 6 سالگی به بالا

اگر بچه‌های خردسال احساس کنند چیزی اشتباه است، ممکن است به پدر و مادر خود اطلاع ندهند ، فقط به این دلیل که متوجه نمی‌شوند چیزی اشتباه است. برای معاینه چشم فرزندتان برنامه ریزی دقیقی داشته باشید. زیرا هر چه زودتر مشکل بینایی تشخیص داده شود، زودتر می توان آن را درمان کرد و منجر به افزایش نتایج مثبت می شود. در مورد عینک زدن در کودک و معرفی راه های آن نیز این مقاله را بخوانید.

چه زمانی کودک باید معاینه چشم انجام دهد؟
چه زمانی کودک باید معاینه چشم انجام دهد؟

چه مواردی باعث بروز اختلال در بینایی نوزاد می شود؟

نوزادان ممکن است در بدو تولد دچار اختلالات بینایی شوند که به عنوان مشکلات مادرزادی (خدادادی) شناخته می شود. لازم به یادآوری است که عنوان مادرزادی بودن یک اختلال به معنای وراثت مادری نیست. گاهی اختلال مورد نظر به هیچ عنوان وراثتی نبوده و گاهی وراثت پدری دارند. مشکلات بینایی نوزاد نیز ممکن است به دلیل بروز موارد زیر ایجاد شود :

  • اختلالات ژنتیکی یا رشدی
  • مصرف مواد مخدر
  • مصرف الکل
  • برخی عفونت ها

اختلالات ژنتیکی یا رشدی

نوزادان ممکن است به دلیل تغییرات ژنی غیر معمول در هنگام شکل گیری چشم هایشان با مشکل چشمی متولد شوند. این شکل گیری می تواند نتیجه یک بیماری ژنتیکی باشد یا در دوران بارداری اتفاق بیفتد. شکل های مختلف این مسائل شامل آب مروارید، آلبینیسم یا رتینیت پیگمانتوزا هستند. نقض در تکامل پلک ها و ساختار چشم ها نیز در این دسته قرار می گیرند.

مصرف مواد مخدر

اگر زنی در دوران بارداری داروهای خاصی مانند داروهای ضد تشنج یا کوکائین مصرف کند، می‌تواند باعث ایجاد ناهنجاری چشمی در جنین او شود. یک مطالعه نشان داده است که اگر نوزادی در رحم مادرش در معرض مواد مخدر قرار گیرد، احتمال بیشتری دارد که اختلالات چشمی را تجربه کند.

مصرف الکل و مواد مخدردر دوران بارداری می تواند در بروز مشکلات چشمی در نوزاد نقش داشته باشد.
مصرف الکل و مواد مخدردر دوران بارداری می تواند در بروز مشکلات چشمی در نوزاد نقش داشته باشد.

مصرف الکل

اگر مادر در دوران بارداری بیش از حد الکل بنوشد، می تواند باعث سندرم جنین الکلی شود که مسئول ایجاد مشکلات رشدی از جمله اختلال بینایی، نابینایی، پتوز یا افتادگی پلک، تغییر در پلک ها یا حرکت غیر طبیعی چشم ها است.

برخی عفونت ها

عفونت هایی که می توانند در دوران بارداری مادر رخ دهند عبارتند از توکسوپلاسموز (TORCH)، سیتومگالوویروس، تبخال، سرخجه و سایر عفونت هایی که می توانند باعث بروز ناهنجاری های چشمی در نوزاد قبل از به دنیا آمدن او شوند.

صحت علمی مطالب موجود در این مقاله توسط آقای دکتر محمدسالار ظاهریانی، جراح و متخصص چشم مورد تایید قرار گرفته است.

منابع:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا