بیماری های روماتیسمی، علائم و انواع و تاثیر آنها بر چشم

بیماری های روماتیسمی چیست؟

بیماری های روماتیسمی، یکی از بیماری های خود ایمنی و التهابی است . این بیماری منجر به حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل ، عضلات ، استخوان ها و اندام ها می شوند. بیماری های روماتیسمی می تواند به اندام های حیاتی از جمله ( ریه ها ، قلب ، سیستم عصبی ، کلیه ها ، پوست و چشم ها ) آسیب برسانند.

در بسیاری از موارد ، تشخیص به موقع می تواند از جدی شدن بیماری یا ایجاد علائم شدیدتر جلوگیری کند. اگر این مشکل درمان نشود ، با گذشت زمان آسیب های جدی به مفاصل و سایر بافت های شما وارد می شود. این بیماری می تواند در هر سن، جنس و نژادی رخ دهد.

بیماری های روماتیسمی چه علائمی دارند ؟

علائم این بیماری  بسته به نوع آن متفاوت است. اما برخی از رایج ترین علائم آن عبارتند از:

• درد ، که اغلب مفاصل رو درگیر می کند اما نه همیشه.
• تورم ، که می تواند در مفاصل و یا در سایر قسمت های بدن باشد.
• خشکی مفاصل یا محدودیت در حرکت
• احساس خستگی
• احساس ناخوشی عمومی
• تب
• کاهش وزن
• گرما یا قرمزی در ناحیه مفصل
• ایجاد بثورات پوستی همراه با درد و التهاب در انواع مختلف این بیماری.

انواع مختلف بیماری های روماتیسمی می تواند قسمتهای مختلف بدن شما را تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری در هر قسمت از بدن علائم منحصر به فردی ایجاد می کند . برای تشخیص و درمان نوع بیماری خود باید به پزشک ( روماتولوژیست ) مراجعه کنید. بیماری های خود ایمنی نه تنها درگیری مفصلی دارند بلکه می توانند بسیاری از سیستم های بدن را تحت تأثیر قرار دهند.

چه عواملی در بوجود آمدن بیماری های روماتیسمی نقش دارند ؟

متخصصان به طور دقیق نمی دانند که چه عواملی در ایجاد این مشکل نقش دارند. اما معتقدند برخی از موارد که می تواند در ایجاد این نوع بیماری تاثیر داشته باشد عبارتند از :

الف) عوامل ارثی :

عوامل ژنتیکی در بسیاری از بیماری های روماتیسمی نقش دارند. در برخی موارد ، ژن های خاصی شناسایی شده اند که با این بیماری در ارتباط هستند. در موارد دیگر ، داشتن سابقه خانوادگی نیز در به ارث بردن این بیماری نقش بسزایی دارد. همچنین عوامل دیگری نیز وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به این مشکل را افزایش دهد. پزشکان تصور می کنند که ژنتیک در ایجاد انواع خاصی از این بیماری مانند : لوپوس و آرتریت روماتوئید نقش دارد.

ب) برخی از عفونت ها :

تصور می شود قرار گرفتن در معرض عفونت در ایجاد برخی از انواع  بیماری های روماتیسمی مانند : لوپوس و اسکلرودرمی تاثیر دارد .  

انواع مختلف بیماری های روماتیسمی کدامند ؟

1. آرتریت روماتوئید ( روماتیسم مفصلی ) :

وقتی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به بافت های خود حمله می کند. در نتیجه باعث درد ، تورم و سفتی مفصل می شود.در این نوعچندین مفصل می تواند در یک زمان تحت تأثیر قرار بگیرد. متداول ترین مناطق درگیر مفاصل دست ها ، مچ ها و زانوها هستند. روماتیسم مفصلی می تواند منجر به تحلیل رفتن مفاصل شود. افراد مبتلا حتی ممکن است عملکرد مفصل را از دست بدهند. یا اینکه حتی مفاصل آسیب دیده آن ها که درگیر این بیماری هستند دچار تغییر شکل شوند.

روماتیسم مفصلی می تواند تمام اعضای اصلی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین می تواند بر روی خون تأثیر بگذارد و فرد را دچار کم خونی کند. آرتریت روماتوئید جوانان نیز شایعترین شکل آرتروز در کودکان است. علائم شایع آرتریت روماتوئید ( روماتیسم مفصلی ) شامل :

• درد و خشکی در بیش از یک مفصل
• خشکی چشم
• حساسیت و تورم در بیش از یک مفصل ، علائم یکسان در هر دو طرف بدن (مانند هر دو دست یا هر دو زانو)
• کاهش وزن
• احساس خشکی و سفتی مفصل به خصوص در هنگام صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت بدون حرکت
• خستگی

تاثیر روماتیسم مفصلی بر چشم :

الف) خشکی چشم :

شایع ترین شکایت افراد مبتلا به خشکی چشم است. یکی از همراهی های بسیار مهم در بیماری آرتریت روماتوئید سندرم شوگرن است، که در آن غدد بزاقی و غدد اشکی تحت تاثیر قرار می گیرند. در نتیجه بیمار علاوه بر علائم روماتیسم مفصلی، خشکی چشم و خشکی دهان را نیز تجربه می کند.

ب) یوویت ( التهاب چشمی ) :

یوویت یکی دیگر از عوارض احتمالی روماتیسم مفصلی است. اما این مشکل بیشتر در نوع نوجوانان این بیماری دیده می شود. یوویت زمانی اتفاق می افتد که مشیمیه دچار التهاب می شود. علائم یوویت شامل : قرمزی ، درد ، حساسیت به نور و تاری دید است. بیشتر موارد یووئیت در کودکان ناشی از (روماتیسم مفصلی سیستمیک نوجوانان) دیده می شود . این نوع التهاب قابل درمان است ، اما در صورت نادیده گرفته شدن می تواند باعث کاهش بینایی شود.

ج) اسکلریت ( التهاب صلبیه ) :

 اسکلریت بیشتر در افراد بین 40 تا 70 سال دیده می شود. همچنین این مشکل گاهی می تواند آنقدر شدید شود که کره چشم در نتیجه التهاب سوراخ شود. علائم مشکل چشمی اسکلریت شامل : قرمزی چشم به صورت مداوم ، درد و تورم ، حساسیت به نور، خارش و مشکلات گاه به گاه در بینایی.

د) آسیب به قرنیه :

در صورت داشتن علائم روماتیسم مفصلی که چشم را نیز تحت تاثیر قرار داده ضروری است که تحت درمان قرار بگیرید. خشکی چشم ، اسکلریت ، یوویت  درمان نشده می تواند باعث خراشیده شدن قرنیه ( زخم قرنیه) شود. اگر آسیب دیدگی قرنیه ( زخم قرنیه ) درمان نشود، این مشکل باعث کاهش بینایی فرد می شود.

2. لوپوس :

لوپوس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که می تواند باعث التهاب در بدن شود. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به جای حمله به مهاجمان خارجی که می توانند به بدن شما آسیب برسانند ، به بافت ها و اندام های سالم حمله می کند. لوپوس می تواند به همه اعضای بدن آسیب جدی برساند. بیماری پوستی در لوپوس می تواند باعث ایجاد بثورات یا زخم (ضایعات) شود. این بثورات یا زخم ها بیشتر در مناطقی از پوست که در معرض آفتاب هستند، ظاهر می شوند.

تاثیر لوپوس بر پوست و چشم :

پوست یکی از رایج ترین مناطق حمله لوپوس است. لوپوس می تواند بثورات خارش دار و پوسته ای در اطراف چشم و پلک های شما ایجاد کند. همچنین ممکن است لبه های پلک شما دچار بافت اسکار( زخم ) شود، که علامت آن سوزش و خارش ناحیه درگیر است. در بیماری لوپوس ، التهاب می تواند بر روی هر قسمتی از بدن ، از جمله چشم ها تأثیر بگذارد.

سایر بیماری های خود ایمنی نیز می توانند چشم را تحت تأثیر قرار دهند. علائم مشکلات چشمی در بیماری لوپوس می تواند شامل خشکی چشم ، قرمزی چشم وکاهش بینایی باشد. همچنین داروهایی که برای درمان بیماری هایی همچون روماتیسم استفاده می شود مانند : هیدروکسی کلروکین خود می تواند باعث ایجاد مشکلات چشمی شود.

3. آرتروز پسوریازیس :

آرتریت پسوریازیس می تواند افرادی را که مبتلا به پسوریازیس هستند را درگیر کند. این بیماری اغلب پس از چندین سال زندگی با پسوریازیس ایجاد می شود. علت این بیماری یعنی ( آرتروز پسوریازیس ) مشخص نیست. علائم رایج آرتروز پسوریازیس علاوه بر درد ، تورم و سفتی مفاصل شامل :

• انگشت بسیار متورم است.
• مشکلات ناخن ، مانند ضخیم شدن ناخن یا جدا شدن ناخن از بستر
• تورم تاندون آشیل یا التهاب در سایر اتصالات تاندون

4. سندرم شوگرن :

سندرم شوگرن یک اختلال خود ایمنی است. این بیماری باعث می شود سلول های سفید خون به غدد بزاقی و غدد اشک شما حمله کنند. در نتیجه تولید اشک را کاهش می دهد. درمان این سندرم به صورت کار تیمی با متخصص چشم پزشکی و متخصص داخلی ( فوق تخصص روماتولوژی) می باشد. بعضی از افراد که درگیر روماتیسم مفصلی و لوپوس هستند نیز به سندرم شوگرن مبتلا می باشند. شیوع این سندروم معمولا در زنان بیشتر از مردان است. علائم سندرم شوگرن شامل :

• خشک شدن چشم ، سوزش چشم
• خشکی دهان (غدد موجود در دهان شما بزاق کافی ندارند)
• پوسیدگی دندان ، بیماری لثه یا برفک
• غده های متورم در دو طرف صورت شما
• درد و سفتی مفصل

5. اسپوندیلوآرتروپاتی ها :

این یک گروه از بیماری های روماتیسمی است که به طور عمده ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می دهد. اما این بیماری می تواند لگن ، شانه ها و زانوها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. هنگامی که تاندون ها و رباط ها ملتهب می شوند ، سفتی و درد ایجاد می شود. اشکال مختلفی از اسپوندیلوآرتروپاتی وجود دارند که افراد را در سنین مختلف تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند با سایر موارد زمینه ای مانند مشکلات چشم ، بثورات پوستی و زخم های دهان نیز در ارتباط باشد.

6. اسکلرودرمی :

این بیماری که به عنوان اسکلروز سیستمیک نیز شناخته می شود. این بیماری در لغت به معنای ( پوست سخت ) است. اسکلرودرمی زمانی اتفاق می افتد که کلاژن در پوست به صورت غیرطبیعی و بیش از حد تولید شود. اسکلرودرمی می تواند بر روی پوست ، رگهای خونی ، مفاصل و احتمالاً اندام های داخلی تأثیر بگذارد.

بیماری های روماتیسمی چگونه توسط پزشک تشخیص داده می شود ؟

پزشک از شما در رابطه با سابقه پزشکی سوال می کند، سپس به معاینه فیزیکی شما می پردازد. پزشک ممکن است برای شما یک یا چند آزمایش بنویسد. زیرا با یک آزمایش واحد نمی توان این بیماری رو تشخیص داد. با آزمایش خون می توان به شناسایی التهاب موجود در بدن ، آنتی بادی های مرتبط با بیماری های خاص و عملکرد غیر طبیعی بدن پی برد. آزمایش های تصویربرداری مانند : (سی تی اسکن) و MRI نیز می توانند در تشخیص این بیماری نقش بسزایی داشته باشند.

سپس پزشک شما بعد از دیدن نتایج آزمایشات و مشخص کردن نوع روماتیسم شما درمان های موجود را با شما در میان می گذارد.

درمان بیماری های روماتیسمی چیست ؟

انواع روش های درمانی برای درمان این بیماری در دسترس است. هر چه زودتر بیماری تشخیص داده شود و درمان شروع شود نتیجه بهتری در پی خواهد داشت . برخی از درمان های روماتیسم شامل :

الف) درمان های دارویی :

– استروئیدها (کورتیکواستروئیدها) :

این دارو به ویژه در درمان اولیه بیماری بسیار مفید و سریع اثر است ( مانند پردنیزولون ). یک مزیت استروئیدها تزریق آنها در مفاصل است. استروئیدهای تزریقی می توانند مفاصل دردناک را تسکین دهند. استفاده طولانی مدت از این دارو هم اثر تسکینی آن را کم می کند و هم عوارض جانبی برای فرد به دنبال دارد. ( مانند افزایش وزن ، افزایش فشار خون ، دیابت و بیماری های قلبی )

– متوترکسات :

متوترکسات داروی ضد روماتیسمی و سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن است. اما با توجه به عوارضی که می تواند در رابطه با بیماری مغز استخوان،کبد و همچنین مشکلات ریوی داشته باشد، حتما باید تحت نظر پزشک باشید و هر چند وقت یکبار آزمایشات روتین را انجام دهید.

– هیدروکسی کلروکین :

هيدروكسي كلروكين دارویی است که در ابتدا براي مقابله با مالاريا ساخته شد. هم اكنون براي درمان اختلالات التهابي و سیستم خودايمني بدن مانند ( روماتیسم ، لوپوس، آرتروز روماتوئید و سندرم شوگرن و …) مورد استفاده قرار مي گيرد. این دارو با کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن در ایجاد التهاب به تعداد بسیار زیادی از افراد کمک کرده است. اما مشخص شده که استفاده طولانی مدت از این دارو عوارض بسیار زیادی از جمله مشکلات چشمی را در پی دارد .

هیدروکسی کلروکین یک داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری است . این دارو فعالیت سیستم ایمنی بدن را تنظیم می کند. همچنین می تواند روند بیماری زمینه ای را اصلاح کند ، نه اینکه فقط علائم را درمان کند. در صورت استفاده از هیدروکسی کلروکین لازم است پیش از شروع دارو و سپس به صورت دوره ای توسط چشم پزشک معایناتی مانند : تصویربرداری از شبکیه (OCT) و تست ارزیابی میدان بینایی انجام گیرد.

هیدروکسی کلروکین و ماکولا

اعتقاد بر این است که این دارو باعث تغییراتی در رنگدانه ماکولا یا قسمت مرکزی شبکیه می شود. ماکولا مسئول دید واضح، رنگی و شفاف مرکزی است. ماکولا به ما این امکان را می دهد که جزئیات را دقیق تر ببینیم. هیدروکسی کلروکین به سلول های رنگدانه ای شبكیه متصل می شود و باعث ایجاد تغییرات نامطلوبی در بینایی می شود. این تغییرات نامطلوب با گذشت زمان و به آرامی رخ می دهند. بر اساس تغییرات ایجاد شده در چشم ممکن است اشیا در دید ما مبهم یا مخدوش به نظر برسند.

یکی از عوارض جدی ناشی از این دارو صدمه به شبکیه چشم است. در پی این مشکل ممکن است بخش زیادی از ماکولا از بین برود. در مراحل اولیه صدمه به شبکیه چشم بر اثر استفاده از این دارو ، بیماران اغلب بدون علامت هستند. علائم اغلب در هر دو چشم بروز می کند.  

– سولفاسالازین :

این دارو یک داروی ضد التهاب است که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد. از سولفاسالازین برای کاهش التهاب و درد در روماتیسم مفصلی ، آرتریت روماتوئید جوانان استفاده می شود. این دارو برای درمان افرادی که به سایر روشهای درمانی پاسخ نداده اند ، مورد استفاده قرار می گیرد. سولفاسالازین جهت کاهش درد و تورم در مفاصل استفاده می شود.

– آزاتیوپرین :

این دارو یک داروی ضد روماتیسمی است. آزاتیوپرین به کاهش فعالیت سسیتم ایمنی بدن که بیش از حد فعال است می پردازد. این دارو مسکن نیست ولی می تواند اثرات التهابی ناشی از بیماری را کاهش دهد. از این دارو برای کنترل و درمان بیماری هایی مانند : لوپوس، میوزیت، بیماری کرون ( بیماری های روده کوچک و بزرگ) و روماتیسم مفصلی استفاده می شود.

رژیم غذایی سرشار از اُمگا 3 می تواند در کاهش علائم و التهاب های روماتیسمی نقش موثری داشته باشد.

ب) درمان های بیولوژیک :

 این درمان ها با تنظیم کنندگی سیستم ایمنی بدن باعث کنترل بهتر التهاب ناشی از این بیماری می شوند.

 ج) تغییرات رژیم غذایی :

غذاهایی که ممکن است علائم بیماری را تسکین دهند :

یک رژیم غذایی متعادل ممکن است به کاهش علائم شعله ور شدن این بیماری و جلوگیری از التهاب کمک کند. این غذاها عبارتند از:

• غذاهای غنی از امگا 3 ( مانند ماهی آزاد ، ماهی تن ، گردو و بذر کتان )
• غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ( مانند سبزیجات و میوه های رنگارنگ ، لوبیا ، آجیل ، شکلات تلخ و دارچین )
• روغن زیتون خالص که دارای خاصیت ضد التهابی می باشد .

انجام تمامی معاینات چشمی ذکر شده از جمله : ارزیابی میدان بینایی چشم ، تصویربرداری از شبکیه به وسیله ( OCT ) و … ، توسط آقای دکتر محمد سالار ظاهریانی درکلینیک زیبایی جوان در بوکان قابل انجام می باشد. 

منابع:

• https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/an-overview-of-rheumatic-diseases
• https://www.healthline.com/health/rheumatic-diseases#bottom-line
• http://www.indyrheumatology.com/treatment/rheumatology-conditions
• https://www.everydayhealth.com/rheumatic-diseases/guide/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Rheumatism
• https://www.healthgrades.com/right-care/lupus/how-lupus-affects-your-eyes
• https://www.healthline.com/health/rheumatoid-arthritis-eyes#other-complications
• https://www.healthline.com/health/sulfasalazine-oral-tablet#about