سرطان پوست، انواع و راه های درمان آن، راه های پیشگیری از آن

سرطان پوست چیست؟

سرطان پوست شایع ترین سرطان در انسان است. و سرطان زمانی اتفاق می افتد که سلول های طبیعی دچار یک تغییر شکل شده و بدون کنترل طبیعی رشد کرده و تکثیر شوند. در اینجا اصول سرطان بیان می شود: سلول ها با تکثیر، توده ای به نام تومور را تشکیل می دهند.

تومورها دو دسته هستند:

• خوش خیم (به معنای رشد تومور است اما به نقاط دیگر بدن گسترش نمی یابد.)
• بدخیم ( تومور می تواند رشد کرده و به سایر قسمت های بدن گسترش یابد.)

تومورها فقط در صورت بدخیم بودن سرطانی هستند. همچنین ممکن است از طریق جریان خون به اندام های دور تر بروند. به این روند حمله و انتشار به اندام های دیگر متاستاز گفته می شود. تومورها با گرفتن اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز برای زنده ماندن و عملکرد خود ، بافتهای اطراف را شکست می دهند.

پوست بزرگترین اندام بدن است که از بدن در برابر عفونت ، تنظیم دمای بدن و آسیب محافظت می کند. پوست آب و چربی را ذخیره می کند و ویتامین D تولید می کند. و از 3 لایه اصلی که شامل : اپیدرم ( لایه خارجی پوست) ، درم (لایه داخلی پوست) ، هایپودرم (لایه عمیق چربی) می باشد تشکیل شده است.

چه عللی باعث بوجود آمدن سرطان پوست می شود؟

عواملی که ممکن است ابتلا به این نوع سرطان را بیشتر کند عبارتند از :

قرار گرفتن در معرض نور ماورا بنفش (UV)

تصور می شود که قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش (UV) عامل اصلی خطر برای بیشتر سرطان های پوست است. نور خورشید منبع اصلی اشعه ماورا بنفش است. تخت های برنزه منبع دیگری از اشعه UV است. اشعه ماورا بنفش تنها قسمت بسیار کمی از اشعه خورشید را تشکیل می دهد . اما همین مقدار کم دلیل اصلی اثرات مخرب خورشید بر روی پوست هستند. اشعه ماورا بنفش به DNA (ژن ها) درون سلول های پوست آسیب می رساند.

سابقه خانوادگی

اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما سرطان پوست داشته باشد ، ممکن است شما هم به این بیماری مبتلا شوید.

داشتن پوستی با رنگ روشن

هر کسی می تواند به این بیماری مبتلا شود. اما خطر ابتلا افرادی که پوستی با رنگ روشن دارند بسیار بیشتر از افراد با رنگ پوست تیره تر است. این بدان دلیل است که رنگدانه پوست ملانین در افرادی که پوست تیره تری دارند دارای اثر محافظتی است.

سفید پوستی که کک و مک دارد یا به راحتی دچار آفتاب سوختگی می شود نیز بیشتر در معرض این نوع سرطان هستند. همچنین افرادی با چشم های آبی یا سبز و به طور طبیعی موهای قرمز یا بلوند در معرض خطر بالایی هستند.

آلبینیسم ( زالی)

زالی در پی کمبود ارثی رنگدانه محافظ پوست بروز می کند. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند ممکن است پوستی به رنگ سفید صورتی و موی سفید داشته باشند. آنها بیشتر در معرض آفتاب سوختگی و این نوع سرطان هستند. بنابراین باید مراقب پوست خود باشند.

مرد بودن

مردان بیشتر از زنان به سرطان های سلول پایه و سنگفرشی پوست مبتلا می شوند. تصور می شود که این موضوع به دلیل قرار گرفتن بیشتر مردان در معرض آفتاب باشد.

سابقه شخصی

اگر یک بار به سرطان پوست مبتلا شده باشید ، در معرض خطر ابتلا دوباره به آن هستید.

قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب

 هر کسی که زمان قابل توجهی را در زیر نور آفتاب سپری کند ممکن است به این سرطان  مبتلا شود. به خصوص اگر پوست توسط کرم های ضد آفتاب یا لباس محافظت نشود. برنزه کردن ، از جمله قرار گرفتن در معرض لامپ های برنزه  نیز شما را در معرض خطر قرار می دهد.

قرار گرفتن در معرض اشعه

افرادی که تحت درمان با اشعه برای بیماری های پوستی (مانند اگزما ، پسوریازیس و آکنه) هستند بیشتر در معرض خطر می باشند. به ویژه در معرض سرطان سلول پایه قرار دارند .

قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی

 قرار گرفتن در معرض برخی مواد مانند آرسنیک ممکن است خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد.

سیستم ایمنی ضعیف بدن

سیستم ایمنی به بدن کمک می کند تا با انواع مختلف سرطان ها مبارزه کند. افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بیشتر در معرض ابتلا به انواع مختلف این بیماری قرار دارند . افراد مبتلا به HIV اغلب سیستم ایمنی ضعیفی دارند. همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان های سلول پایه و سنگفرشی هستند.

سرطان پوست به چند نوع تقسیم می شود؟

سه نوع اصلی این سرطان شامل کارسینوم سلول بازال (سلول پایه)، سلول های سنگفرشی و ملانوما هستند. در زیر به ذکر توضیح و علائم هر کدام از این این نوع سرطان ها خواهیم پرداخت :

کارسینوم سلول بازال (BCC) یا سرطان سلول پایه

این شایع ترین نوع سرطان های  پوستی می باشد. این نوع از لایه سلول پایه شروع می شوند که قسمت پایینی اپیدرم است. این نوع اغلب در افرادی که پوست روشن دارند ایجاد می شود. اما افرادی که پوست تیره رنگ دارند نیز می توانند به این نوع سرطان مبتلا شوند. سرطان سلول پایه بیشتر در سر ، گردن و بازوها شایع است. با این حال ، آنها می توانند در هر نقطه از بدن ، از جمله قفسه سینه ، شکم و پاها تشکیل شوند.

تشخیص و درمان به موقع BCC مهم است. همچنین BCC می تواند به اعصاب و استخوان نفوذ کرده و باعث آسیب و تغییر شکل شود. سرطان سلول پایه معمولاً به آرامی رشد می کند و بندرت به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد.

علائم و نشانه های سرطان کارسینوم سلول بازال یا سلول پایه شامل :

• برآمدگی مرواریدی یا مومی
• ضایعه ای صاف ، گوشتی یا زخم قهوه ای رنگ
• زخم خونریزی دهنده که بهبود می یابد و بعد از مدتی مجدد عود می کند.

سرطان سلول سنگفرشی (SCC)

قسمت عمده اپیدرم از سلولهای مسطح مانند تشکیل شده است که سلولهای سنگفرشی نامیده می شوند. حدود 20 درصد از سرطان های پوست از این سلول ها ایجاد می شود . به این سرطان ها کارسینوم سلول سنگفرشی گفته می شود.

سرطان سلول سنگفرشی عمدتا در اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد می شود. بنابراین ممکن است در بسیاری از مناطق پوست تشخیص داده شود.

همچنین می تواند روی پوستی که در اثر مواد شیمیایی آسیب دیده یا در معرض اشعه ایکس قرار گرفته نیز ایجاد شود. سرطان سلول سنگفرشی معمولاً روی لب، مقعد، واژن و در نقاطی که زخم های طولانی مدت دارد دیده می شود.

زگیل تناسلی ( HPV) می تواند یکی از علل اصلی ایجاد SCC در مقعد و واژن باشد. مناطقی که سابقه سوختگی داشته باشد و یا در معرض زخم مکرر باشد نیز در ایجاد SCC نقش موثری دارد .

حدود 2 تا 5 درصد از کارسینومای سلول سنگفرشی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابد. احتمال گسترش آن در بدن نسبت به نوع کارسینوم سلول بازال بیشتر است.

علائم سرطان سلول سنگفرشی پوست شامل :

• گره ای محکم و قرمز
• به صورت یک زخم مسطح یا پوسته پوسته شده
• یک لکه خشن و پوسته پوسته بر روی لب شما که ممکن است به یک زخم باز تبدیل شود.
• یک لکه قرمز یا زخم داخل دهان شما

سرطان ملانوما :

ملانوما اغلب “جدی ترین سرطان پوست” نامیده می شود. زیرا تمایل به تکثیر و گسترش دارد. ملانوم می تواند در داخل خال هایی که قبلاً روی پوست خود دارید ایجاد شود. همچنین می تواند به طور ناگهانی به عنوان یک لکه تاریک روی پوست ظاهر شود که متفاوت از بقیه است. تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است. ملانوم اغلب در صورت یا تنه مردان مبتلا ظاهر می شود.

در زنان ، این نوع سرطان اغلب در قسمت پایین ساق پا ایجاد می شود. این نوع سرطان می تواند افراد را با هر رنگ پوستی تحت تاثیر قرار دهد.

برخی از خال ها می توانند از بدو تولد وجود داشته باشند. اما بیشتر آنها در دوران کودکی یا بزرگسالی ظاهر می شوند. خال های جدیدی که در اواخر زندگی ظاهر می شوند باید توسط متخصص پوست معاینه شوند.

وقتی یک خال ایجاد شد ، معمولاً سالها در همان اندازه ، شکل و رنگ باقی می ماند. برخی از خال ها ممکن است در نهایت کم رنگ شوند.

بیشتر افراد خال دارند و تقریباً همه خال ها بی ضرر هستند. اما تشخیص تغییرات در یک خال  ( مانند اندازه ، شکل ، رنگ یا بافت ) مهم است که می تواند احتمال ایجاد سرطان ملانوما را مطرح کند.

علائم سرطان ملانومای پوست شامل

• عدم تقارن: عدم تقارن یعنی نیمی از خال با نیمه دیگر مطابقت ندارد. خال های معمولی متقارن هستند.
• مرزهای ناهموار : اگر حاشیه یا لبه های خال پاره یا نامنظم است باید توسط متخصص پوست بررسی شود . ضایعات ملانوما اغلب دارای مرزهای ناهموار هستند.
• رنگ خال : خالي كه در كل همرنگ نبوده و يا داراي تنوع رنگ است . اگر تنوع رنگ ضایعه ای خیلی زیاد باشد خطرناک تر از ضایعه ای است که تک رنگ باشد.
• قطر : اگر قطر خال خیلی بزرگ باشد ، خال مشکوک است.
• خالی که در حال کوچک شدن ، بزرگتر شدن ، تغییر رنگ ، شروع به خارش یا خونریزی است باید بررسی شود. همچنین اگر بخشی از خال به تازگی برجسته شده است نیز باید توسط پزشک معاینه شود.

سرطان های پوست کمتر شایع کدامند ؟

برخی از انواع سرطان هایی که کمتر شایع است، عبارتند از :

سرطان سلول مرکل

سرطان سلول مرکل یک سرطان نادر بسیار تهاجمی و با رشد سریع است . شروع این نوع سرطان درست در زیر پوست و در پیازه های مو در سلولهای تولید کننده هورمون است. معمولاً در ناحیه سر و گردن دیده می شود. سرطان سلول مرکل را ممکن است کارسینومای عصبی و غدد درون ریز پوست نیز بنامند.

سرطان سارکوم کاپوسی

سارکوم نوع نادری از سرطان است که در غشای مخاطی رگ ها و خون ایجاد می شود. تومورها (ضایعات) سارکوم به طور معمول به صورت لکه های رنگی (قرمز یا بنفش) بدون درد در پاها یا صورت ظاهر می شوند. ضایعات همچنین می توانند در ناحیه تناسلی ، دهان یا غدد لنفاوی ظاهر شوند. در سارکوم کاپوسی شدید ، ضایعات ممکن است در دستگاه گوارش و ریه ها ایجاد شود.

این نوع سرطان عمدتا در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند رخ می دهد. مانند افراد مبتلا به ایدز و افرادی که داروهای سرکوب کننده استفاده می کنند. نوع خاصی از این بیماری در مردان و زنان مسن که سابقه ابتلا به ایدز ندارند و یا از داروهای سرکوب کننده استفاده نمی کنند نیز دیده می شود.

لنفوم پوستی

ادنکسال تومور

یا تومورهای متصل به پوست مانند : فولیکول مو، غدد عرق، غدد چربی و …

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده تغییراتی در پوست  یا خال که باعث نگرانی شما می شود به متخصص پوست مراجعه کنید. با این حال همه تغییرات پوستی ناشی از سرطان نیست. پزشک شما تغییرات پوستی شما را برای تعیین علت بررسی می کند.

چگونه سرطان پوست توسط پزشک تشخیص داده می شود؟

تشخیص این بیماری معمولاً با معاینه دیداری آغاز می شود. متخصص پوست ممکن است از یک میکروسکوپ که به آن درماتوسکوپ می گویند برای بررسی دقیق ضایعه مشکوک استفاده کند.

در بسیاری از موارد ، سرطان پوست در مطب توسط متخصص پوست برداشته می شود. اما اگر سرطان پوست ملانوم یا سرطان سلول مرکل تشخیص داده شود، ممکن است به درمان تهاجمی تری نیاز باشد. دو نوع متداول آزمایش در تشخیص سرطان پوست بیوپسی و آزمایشات تصویربرداری است.

نمونه برداری ( بیوپسی)

نمونه ای از پوست توسط پزشک برداشته می شود تا بتواند ناحیه مشکوک پوست را زیر میکروسکوپ بررسی کند. معمولا نمونه برداری در مطب انجام می گیرد. در طی این روش ، پزشک قبل از برداشتن نمونه بافت ، منطقه را بی حس می کند. انواع دیگر نمونه برداری شامل بیوپسی تراشیدن (که در آن پزشک لایه های بالای ضایعه را می تراشد.) و بیوپسی پانچ (که در آن پزشک از یک ابزار خاص برای برش یک قطعه کوچک گرد از تومور ، از جمله لایه های عمیق تر پوست استفاده می کند).

اگر نتیجه بیوپسی نشان دهد که شما ملانوم بدخیم دارید ، ممکن است نیاز به آزمایش های بیشتری داشته باشید. هدف از انجام آزمایشات بیشتر بررسی میزان پخش شدن  بیماری است.

آزمایشات تصویربرداری

بیشتر سرطان های پوست ( به ویژه کارسینوم سلول بازال) به صورت موضعی باقی مانده و به اندام های دور گسترش نمی یابد. ملانوم و سرطان سلول مرکل در بدن بیشتر در معرض شیوع هستند. در این موارد ، ممکن است یکی از چندین روش تصویربرداری پزشکی نیاز باشد.

هدف از تصویربرداری تعیین میزان متاستاز ( گسترش) سلول های سرطانی در اندام های داخلی و استخوان ها می باشد. روش های تصویربرداری شامل: سی تی اسکن، اشعه ایکس، ام آر آی . این روش های تصویربرداری غیرتهاجمی و بدون درد هستند. اگر آنها نقاط مشکوک یا متاستاز را نشان دهند ، ممکن است بیوپسی تهاجمی تری لازم باشد.

روش های درمانی سرطان پوست چیست؟

گزینه ها و روش های درمانی به عوامل مختلفی از جمله اندازه، محل درگیر به سرطان، عوارض جانبی احتمالی و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. روش های درمانی این بیماری عبارتند از :

عمل جراحی

جراحی برداشتن تومور و بافت اطراف آن طی یک روش پزشکی است. بسیاری از انواع سرطان ها را می توان به سرعت و به راحتی طی یک روش جراحی ساده از روی پوست پاک کرد.

غالباً ، به درمان دیگری نیازی نیست. اینکه از کدام روش جراحی استفاده شود به نوع سرطان  و اندازه و محل ضایعه بستگی دارد. در بیشتر این روش ها ابتدا از بی حسی موضعی برای بی حس شدن پوست استفاده می شود. سپس ضایعه از روی پوست برداشته می شود. جراحی ها و سایر اقدامات سرطان های غیر ملانوم شامل موارد زیر است:

کورتاژ و الکترودسیکیشن

در طی این روش ، ضایعه پوستی با کورت که ابزاری تیز و قاشق شکل است برداشته می شود. سپس منطقه با جریان الکتریکی درمان می شود که به کنترل خونریزی و از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده کمک می کند. به این عمل الکتریکی زدایی می گویند. بسیاری از افراد پس از بهبودی از این روش دچار زخم صاف و کم رنگ می شوند.

جراحی موس (Mohs )

 این روش به عنوان جراحی ارزیابی کامل حاشیه نیز شناخته می شود.  این روش شامل حذف تومور قابل مشاهده علاوه بر قطعات کوچک در لبه ناحیه محل تومور است. هر قطعه کوچک زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا زمانی که همه ضایعات سرطانی برداشته شود. این به طور معمول برای تومورهای بزرگتر استفاده می شود.

همچنین برای تومورهایی که در ناحیه سر و گردن قرار دارند و برای سرطان هایی که در همان مکان برگشته اند کاربرد دارد. معمولا از این جراحی در برخی از سرطان های خاص استفاده می شود.

در این نوع جراحی همزمان جراح و پاتولوژیست هر دو با هم کار می کنند. جراح نمونه را بر میدارد و به پاتولوژی میفرستد. بسته به جواب پاتولوژیست ممکن است در یک حاشیه و یا چند حاشیه از پوست نیاز به برداشت بیشتر ضایعه باشد.

پرتودرمانی

 پرتودرمانی ضایعه پوستی را هدف قرار می دهد. در این روش تابش باعث از بین رفتن سلول های غیرطبیعی و از بین رفتن ضایعه می شود. پرتودرمانی می تواند باعث تحریک یا سوزش پوست طبیعی اطراف ضایعه شود. این روش همچنین می تواند باعث خستگی شود، اما این عوارض موقتی هستند.

داروهای خوراکی یا پمادهای موضعی

برای درمان برخی سرطان های غیر ملانومای کم خطر از کرم های شیمی درمانی موضعی استفاده می شود . در برخی اوقات نیز قرص های خوراکی برای بیماران مبتلا به کارسینومای سلول بازال ( سرطان سلول پایه) پیشرفته توسط پزشک تجویز می شود. عوارض جانبی این داروها ممکن است شامل : گرفتگی عضلات ، ریزش مو ، کاهش وزن و خستگی باشد.

چگونه می توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد؟

بسیاری از انواع سرطان های پوستی قابل پیشگیری هستند. با رعایت نکات حیاتی زیر می توانید کمتر در معرض خطر این نوع از سرطان قرار بگیرید :

• به صورت مکرر در معرض آفتاب قرار نگیرید. بیشتر در سایه بمانید.
• لباسی بپوشید که دست و پایتان را در برابر تابش آفتاب بپوشاند.
• برای افتادن سایه روی صورت ، سر ، گوش ها و گردن خود از کلاهی با لبه پهن استفاده کنید.
• از عینک آفتابی استفاده کنید. همچنین به دنبال خرید عینک آفتابی باشید که  هر دو اشعه UVA و UVB  را مسدود می کند.
• از کرم ضد آفتاب با طیف وسیع با ضریب محافظت در برابر آفتاب یعنی SPF 50 یا بالاتر استفاده کنید.
• حتی در روزهای ابری از کرم ضد آفتاب با طیف وسیع با SPF حداقل 50 استفاده کنید.
• پوست خود را مرتب چک کنید و در صورت ایجاد کوچکترین تغییرات در پوست خود به پزشک مراجعه کنید.
• از دستگاه های برنزه کننده دوری کنید.

در صورت مشاهده تغییرات در پوست خود حتما به متخصص پوست مراجعه کنید. انجام تمامی معاینات پوستی با مجهزترین امکانات توسط خانم دکتر ناهید همتیان در کلینیک زیبایی جوان در بوکان قابل انجام می باشد.

---

منابع:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/symptoms-causes/syc-20377605
• https://www.cancer.net/cancer-types/skin-cancer-non-melanoma/introduction
• https://www.webmd.com/melanoma-skin-cancer/melanoma-guide/skin-cancer#5
• https://www.aad.org/public/diseases/skin-cancer/types/common
• https://www.cancer.org/cancer/basal-and-squamous-cell-skin-cancer/about/what-is-basal-and-squamous-cell.html
• https://www.cancer.net/cancer-types/skin-cancer-non-melanoma/types-treatment
• https://www.cancer.org/cancer/basal-and-squamous-cell-skin-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html
• https://www.webmd.com/melanoma-skin-cancer/ss/skin-cancer-and-skin-lesions-overview